توسط : در شرایط بحرانی یا شبه‌جنگی، بازارهای سرمایه نیازمند ابزارهای کنترلی و حمایتی ویژه‌ای هستند تا از سقوط آزاد شاخص‌ها، ایجاد ترس گسترده و فرار سرمایه‌ها جلوگیری شود. ابزارهایی همچون تعلیق کامل بازار، کاهش دامنه نوسان، کنترل انتشار اطلاعات مالی، و تزریق هدفمند نقدینگی از طریق نهادهای حمایتی می‌توانند نقش مهمی در مدیریت بحران ایفا کنند. با این حال، بورس تهران در یکی از حساس‌ترین مقاطع خود، بدون به‌کارگیری این ابزارها، به روال عادی بازگشایی شد؛ تصمیمی که واکنش منفی گسترده‌ای را از سوی فعالان بازار به همراه داشت.
پس از تعطیلی ۹ روز کاری که خود اقدامی بی‌سابقه و فراتر از محدودیت قانونی سه‌روزه بود، انتظار می‌رفت سازمان بورس با اتخاذ تدابیر ویژه، از بازگشایی هیجانی بازار جلوگیری کند. اما نه دامنه نوسان کاهش یافت، نه نقدینگی حمایتی به‌صورت ملموس تزریق شد، و نه اطلاع‌رسانی شفاف و اقناع‌کننده‌ای از سوی نهاد ناظر صورت گرفت. در نتیجه، شاخص کل بورس تهران تنها در دو روز نخست پس از بازگشایی بیش از ۱۴۰ هزار واحد ریزش کرد و به محدوده ۲٬۸۴۴٬۰۰۰ واحد رسید. این افت سنگین ناشی از فشار فروش شدید، نبود تقاضای موثر و نگرانی عمیق سرمایه‌گذاران بود.
تحلیلگران هشدار داده‌اند که اگر روند کنونی ادامه یابد و حمایتی عملی از بازار صورت نگیرد، شاخص کل ممکن است به سطوح ۲٬۸۳۰٬۰۰۰، ۲٬۷۰۰٬۰۰۰ یا حتی ۲٬۵۴۰٬۰۰۰ واحد برسد. این در حالی است که به اعتقاد برخی کارشناسان، تزریق منابعی در حدود ۳۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان می‌تواند پیش از رسیدن به مرزهای بحرانی، بازار را تا حدی متعادل کند.
شهیر محمدنیا، کارشناس بازار سرمایه، با انتقاد از تصمیم سازمان بورس، عنوان کرد که در این شرایط ویژه، هیچ برنامه‌ریزی مشخصی برای بازگشایی وجود نداشت. او پیشنهاد کرده بود که با کاهش دامنه نوسان به حدود مثبت و منفی یک درصد، اطلاع‌رسانی شفاف و هماهنگی با بانک مرکزی، می‌توانستند مانع از شوک روانی به بازار شوند. اما بازار با همان دامنه نوسان قبلی (۳± درصد) بازگشایی شد و در نتیجه، بیش از ۹۹ درصد نمادها قفل در صف فروش شدند.
در مقایسه‌ای با اقدامات سایر کشورها، نمونه بارز آن بازار سرمایه اوکراین در زمان آغاز جنگ با روسیه است. بلافاصله پس از شروع حملات نظامی در سال ۲۰۲۲، بورس اوکراین به‌طور کامل تعطیل شد. دولت فروش سهام شرکت‌های حیاتی مانند انرژی و مخابرات را ممنوع کرد، انتشار گزارش‌های مالی شرکت‌ها را متوقف ساخت و با تزریق محدود نقدینگی سعی کرد از فروپاشی بازار جلوگیری کند. این اقدامات گرچه مانع از ادامه فعالیت عادی بازار شدند، اما از سقوط یک‌باره و بی‌ثباتی روانی گسترده جلوگیری کردند.
در مقابل، تصمیم سازمان بورس ایران برای بازگشایی بازار بدون تمهیدات خاص، هم‌زمان با فضای سنگین روانی جامعه، عملاً باعث تشدید بحران و افزایش بی‌اعتمادی شد. این در حالی است که تجربه کشورهای دیگر نشان داده است که در شرایط اضطراری، اقدامات محافظتی همچون تعلیق معاملات، کنترل اطلاعات و حمایت نقدی موقتی، می‌توانند مانع از ایجاد هرج‌ومرج مالی شوند.
برای سهامداران، در چنین دوره‌هایی، تصمیمات هیجانی مانند فروش در کف قیمتی می‌تواند به زیان‌های سنگین منجر شود. بنابراین توصیه می‌شود پرتفوی‌ها بازبینی شده و سهم‌های پرریسک حذف گردند. تمرکز بر سهام بنیادی، دلاری و سودده، همراه با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت یا مختلط، می‌تواند از ریسک‌ها بکاهد. همچنین ورود پله‌ای به بازار و نگه‌داشتن بخشی از نقدینگی برای فرصت‌های احتمالی منطقی خواهد بود.
در نهایت، باید تأکید کرد که در مواجهه با بحران‌های شدید، واکنش فعال، مدبرانه و با استفاده از ابزارهای قانونی موجود، می‌تواند به حفظ ثبات بازار و اعتماد عمومی کمک کند. نبود چنین رویکردی، همان‌گونه که در این دوره مشاهده شد، پیامدهای سنگینی برای بازار سرمایه و سهامداران در پی دارد.
منبع: تابناک
"
