توسط : یکی از راههای سرمایهگذاری، خرید سکههای طلایی است که بانک مرکزی ضربشان میکند. سکههای طلا در ایران انواع متفاوتی دارند. در کنار سرمایهگذاری، از این سکهها برای هدیه دادن و مهریه نیز استفاده میکنند. در این مقاله قرار است انواع سکه طلا را معرفی و مفصل درباره هر کدام صحبت کنیم. با گلدیکا وبسایت رسمی خرید و فروش طلای آب شده همراه باشید.
انواع سکه طلا در ایران
سکههای طلا یا مسکوکات طلا را در ایران به انواع مختلفی تقسیم میکنند. از نظر بانکی یا غیربانکی بودن، از نظر وزن، قطع، سال ضرب و… . بهطورکلی در ایران این سکهها موجودند:
- سکه بهارآزادی (طرح قدیم)؛
- سکه تمام بهار آزادی؛
- نیمسکه بهار آزادی؛
- ربعسکه بهار آزادی؛
- سکه امامی (طرح جدید)؛
- سکه امامی ۸۶؛
- سکه امامی تاریخ پایین (قبل ۸۶)؛
- سکه گرمی؛
- سکه پارسیان.
حال که اسامی این سکهها آشنا شدید، در ادامه هر کدام از این انواع سکه طلا را بررسی میکنیم.
انواع سکه طلا از نظر سال ضرب
سکه پنج بهار آزادی فقط در سال ۱۳۵۸ و به مناسبت اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ضرب شد و بعد از آن، دیگر ساخته نشده است. سکه دو نیم بهار آزادی نیز 900 عیار است. این سکه سه بار ضرب شد؛ اولین بار در سال ۱۳۵۸ به مناسبت اولین سالگرد انقلاب اسلامی، دومین بار در سال ۱۳۷۸ به مناسبت صدمین سالگرد زادروز روحالله خمینی و آخرین بار در سال ۱۳۸۷.
سکه بهار آزادی چیست؟ تا سال 1370، سکه تمام بهار آزادی با طرحی از اسم حضرت علی و بارگاه مطهر امام رضا زیر نظر بانک مرکزی ضرب میشد. در سال 1370، قیمت سکه بهار آزادی بشدت بالا رفته، حبابش نیز زیاد شده است و به همین جهت دولت تصمیم گرفت این سکه را تغییر بدهد و به جای اسم امام علی، چهره امام خمینی را به همراه حرم امام رضا روی سکههای حکاکی کند. بعد هم به جای بانک ملی ایران، روی سکههای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نوشته میشد.
به همین دلیل در حال حاضر در بازار، دو نوع سکه تمام بهار آزادی را معامله میکنند. سکه طرح قدیم و طرح جدید که با نام سکه امامی نیز معروف است. به دلیل جدیدتر بودن سال ضرب سکه امامی، تقاضای آن در بازار بیشتر است. به همین خاطر، قیمت بیشتری هم نسبت به سکه طرح قدیم دارد. با اینکه، در وزن و عیار، هیچ تفاوتی بین این دو نیست.
در انواع سکههای طلا، سکه امامی 86 و سکه امامی تاریخ پایین را هم مشاهده کردید. در واقع از ابتدا تا سال 1386، هر سکهای که ضرب میشد، تاریخ همان سال را هم روی آن حک میکردند. اما بعد از سال 86 و با تصویب دولت، برای جلوگیری از تفاوت قیمت بین سکههای سالهای جدید با قدیم، دیگر این روند ادامه پیدا نکرد و حالا همه سکهها با همان ضرب 1386 روانه بازار میشوند.
بیشتر بخوانید:تفاوت سکه گرمی با پارسیان چیست و سود کدام یک بیشتر است؟
انواع سکه طلا از نظر قطع
متوجه طرح قدیم و جدید سکهها شدید؟ حالا انواع سکه را از نظر قطع باهم مقایسه میکنیم.
سکه تمام بهار آزادی
سکه تمام بهار آزادی باارزشترین سکه در ایران است. عیار آن 22 یا 900 در هزار است. قطر 22 میلیمتری و وزن 8.13598 گرمی دارد. این سکه، اولین سکهایی است که از زمان پیروزی انقلاب یعنی سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۰ ضرب شد. در یک طرف این سکه، نام حضرت علی (ع) و عبارت «بانک ملی ایران» و در طرف دیگر، تصویر بارگاه امام رضا (ع) همراه با عبارت «اولین بهار آزادی» نقش بسته است.
سکه امامی
سکه امامی چیست؟ مشهورترین سکه برای سرمایهگذاری در ایران سکه امامی است. بعد از رحلت امام خمینی، سکههای بهار آزادی طرحی از تصویر امام به خود گرفتند. یعنی به جای نام حضرت علی (ع)، تصویر امام خمینی روی آنها قرار گرفت و در سمت دیگر عبارت «اولین بهار آزادی» به «بهار آزادی» تغییر کرد. نام «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» هم در بالای تصویر حرم حک شد. درواقع، به جای بانک ملی ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت ضرب سکهها را برعهده گرفت.
سکه پنج بهار آزادی
سکه پنج بهار آزادی، تنها یک بار در سال ۱۳۵۸ به مناسبت اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ضرب شد و تاکنون ضرب مجدد آن انجام نگرفته است. این سکه یک سکه طلای یادبود با ارزش کلکسیونی است که به دلیل تعداد کم ضرب، کمیاب است.
سکه دو و نیم بهار آزادی
بانک مرکزی ایران سکه دو و نیم بهار آزادی را در سالهای ۱۳۵۸، ۱۳۷۸ و ۱۳۸۷ ضرب کرد. این بانک سکه سال ۱۳۵۸ را به مناسبت نخستین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و سکه سال ۱۳۷۸ را به مناسبت صدمین سالگرد تولد امام خمینی ضرب کرد. سکه سال ۱۳۸۷ کمیاب است و بانک مرکزی ایران آن را در تعداد کمتری ضرب کرد.
نیمسکه بهار آزادی
سکه بعدی در فهرست انواع سکه طلا، نیمسکه بهارآزادی است. انواع نیم سکه، مشخصاً وزنی نصف سکه تمام بهار آزادی دارند. وزن این سکه چهار گرم و شصت و شش سوت (4.066) سوت است. عیارش نیز 22 یعنی 900 در هزار است و 19 میلیمتر هم قطر دارد.
ربعسکه بهار آزادی
انواع ربع سکه، دو گرم و سی و دو سوت (2.032) وزن دارند. درست مانند دو سکه قبلی، عیارش 22 است و قطر 14 میلیمتری دارد. این نوع سکه در لیست انواع سکه طلا در ایران قرار دارد.
سکه پارسیان
سکه پارسیان چیست؟ از دیگر انواع سکه طلا در ایران، سکه پارسیان است. سکه الیزابت یا پارسیان را زیاد بهعنوان هدیه دریافت کردهاید یا به دیگران دادهاید. همانطور که میدانید انواع سکه پارسیان، گرد نیستند و چند ضلعیاند. سکههای پارسیان شرکتیاند و در کارگاههای طلا ضرب میشوند. البته این کارگاه از بانک مرکزی مجوز دارند. پس خیالتان از این نظر راحت باشد.
عیار بستگی به طلایی دارد که برای تولید سکه از آن استفاده میکنند. عموماً عیارشان 750 یا همان 18 است. بعضی اوقات هم با عیار 995 یا 999 آن تولید میکنند. این عیار را روی بستهبندی سکه نیز چاپ میکنند. پس هنگام خرید، حواستان به عیار سکه نیز باشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی رجوع کنید.
سکه گرمی
سکه گرمی چیست؟ بانک مرکزی برایآنکه بتواند بازار و قیمت سکه پارسیان را کنترل کند، انواع سکه گرمی را در سال 1389 تولید کرد. هدف دیگر از انجام این کار در تولید انواع سکه طلا، ایجاد فرصت برای همه مردم بود تا بتوانند سکههایی با عیار 22 را در وزنهای کمتر یک گرمی نیز بخرند. بنابراین این سکه عیار 900 در 1000 یا همان 22 را دارد. وزنش تقریبا یک گرم و قطرش نیز 13 میلیمتر است.
بیشتر بخوانید:پیش بینی قیمت سکه در سال ۱۴۰۴ | تحلیل روند بازار، سناریوها و فرصتهای سرمایهگذاری
انواع سکه طلا قدیمی
سکههای طلای قدیمی ایران بخش مهمی از تاریخ پول و اقتصاد کشور را تشکیل میدهند. انواع سکه طلا و قیمت سکه طلای قدیمی در ایران را میتوان به سه دوره تاریخی اصلی تقسیم کرد که هرکدام جلوهای از هنر، فرهنگ و قدرت اقتصادی زمان خود را نشان میدهند.
سکههای طلای دوره هخامنشی
در دوران باشکوه هخامنشی، نخستین انواع سکه طلا با نام دریک وارد چرخه اقتصادی ایران شدند. این سکهها از حدود سال ۵۴۵ تا ۳۳۰ پیش از میلاد در سراسر قلمرو هخامنشی رواج داشتند. وزن هر سکه دریک حدود ۸.۴ گرم بود و بهدلیل خلوص و دقت بالا، بهعنوان واحدی معتبر برای مبادلات داخلی و بینالمللی استفاده میکردند. نقش برجسته پادشاهان بر روی این سکه طلا نمادی از اقتدار و شکوه هخامنشیان به شمار میرفت.
سکههای طلای دوره ساسانی
در دوران ساسانیان، انواع سکه طلا با نام دینار میشناسند. این سکهها را بین سالهای ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی در ایران و مناطق همسایه ضرب میکردند. چهره پادشاهان ساسانی و نمادهای آیینی بر روی سکهها حک میکردند و ارتباط میان دین و قدرت را نشان میدادند. وزن هر دینار معمولاً بین ۴.۵ تا ۵.۵ گرم است و بهعنوان واحد استاندارد معاملات و تجارت میشناسند. این سکه طلاها از ارزش اقتصادی و هنری بالایی برخوردار بودند.
سکههای طلای دوره اسلامی
با گسترش اسلام، انواع سکه طلا به سبک جدیدی ضرب شدند. سکههایی مانند دینار و درهم در ایران و دیگر کشورهای اسلامی رواج یافتند. این سکهها علاوه بر ارزش پولی، مفاهیم دینی و فرهنگی را نیز در خود جای داده بودند. نام خداوند، پیامبر اسلام و حاکم وقت روی این سکهها حکاکی میکردند و تاریخ ضرب را نیز درج میکردند. از میان انواع سکه طلای اسلامی، میتوان به دینار عباسی منسوب به هارونالرشید و درهمهای اسلامی اشاره کرد که در بسیاری از سرزمینهای اسلامی کاربرد داشتند. در مجموع، انواع سکه طلا در ایران فقط ابزار مبادله نبودند؛ بلکه بازتابی از تاریخ، هنر، باورهای دینی و هویت ملی ایرانیان در گذر قرنهاست.
با ارزش ترین سکه های ایران
برخی از انواع سکه طلا در ایران، علاوه بر ارزش مادی، یادگاری از رویدادهای مهم تاریخی و جلوهای از هنر و فرهنگ ایرانیاند. هرچند بعضی از آنها بهاندازه سکههای معروفی مثل دریک قیمت نداشتند، اما از نظر هنری و تاریخی جایگاه ویژهای دارند. بعضی از این سکهها حتی به مناسبت باشکوهترین جشنهای ایران باستان و معاصر ضرب کردهاند؛ مانند گرانقیمتترین سکه طلای پهلوی که به افتخار جشن ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، حکومت وقت تولید کرد. برای این مراسم، ۹ سکه نقره و طلا طراحی و ضرب کردند که امروز ارزش تاریخی و مادی چشمگیری دارند. در ادامه با چند نمونه از انواع سکه طلای قدیمی و باارزش ایران آشنا میشویم.
سکه ۲۰۰۰ ریالی دوران پهلوی
این سکه طلا یکی از انواع سکه طلای کمیاب دوران پهلوی است که با تیراژ محدود ۹۸۰۵ عدد تولید کردند. طراحی منحصربهفرد آن شامل تصویر محمدرضا شاه پهلوی و فرح پهلوی در کنار هم است. این طرح نمادی از شکوه سلطنتی و جلوهای از هنر طراحی سکه در آن دوران بهشمار میآید.
سکه ۱۰۰۰ ریالی دوران پهلوی
از دیگر انواع سکه طلای باارزش ایران میتوان به سکه ۱۰۰۰ ریالی اشاره کرد. این سکه با دو طرح متفاوت و تیراژ حدود ۱۰ هزار عدد ضرب کردند. روی آن تصویری از بقایای کاخ داریوش حکاکی شده است که یادآور تاریخ باشکوه هخامنشیان است. این سکه طلا، ترکیبی از هنر، تاریخ و قدرت ملی را در قالبی کوچک اما ماندگار به نمایش میگذارد. در مجموع، انواع سکه طلای قدیمی ایران، فراتر از ارزش فلز گرانبهای خود، روایتگر تاریخ، هنر و غرور ملی ایرانیان در گذر زماناند.
گرانترین سکه های قدیمی ایران
اگر از علاقهمندان به انواع سکه طلا و کلکسیوندار سکههای آنتیک و قدیمیاند، این بخش برایتان جذاب خواهد بود. برخی از انواع سکه طلای قدیمی ایران ارزش تاریخی و هنری فوقالعادهای دارند و بهدلیل کمیاب بودن، در میان کلکسیونرها و سرمایهگذاران طرفداران زیادی پیدا کردهاند. در میان همه سکههای تاریخی کشور، سکه طلای دریک از دوره هخامنشی جایگاه ویژهای دارد و آن را بهعنوان گرانترین سکه ایران میشناسند.
سکه طلای دریک؛ میراث زرین هخامنشی
انواع سکه طلای دریک را در زمان داریوش بزرگ برای نخستینبار ضرب کردند و بهسرعت به نمادی از اقتدار اقتصادی امپراتوری هخامنشی تبدیل گردید. وزن، خلوص و طراحی منحصربهفرد این سکه باعث شد تا در معاملات بزرگ و بینالمللی کاربرد داشته باشد. بهدلیل ارزش بالای سکه طلای دریک، استفاده روزمره از آن در میان مردم رواج چندانی نداشت و بیشتر در خزانهها و میان طبقات حاکم نگهداری میکردند.
پس از سقوط هخامنشیان، دیگر نمونهای اصیل از انواع سکه طلای دریک دیده نشد. بسیاری از سکههایی که بعدها به این نام میشناسند، ویژگیهای سکه اصلی را نداشتند و کارشناسان آنها را بازسازی یا تقلیدی میدانند. با این حال، نمونههای اصیل باقیمانده از این سکه طلا امروز در حراجهای بینالمللی با قیمتهای بسیار بالا معامله میشوند. در یکی از این حراجها در سال ۲۰۱۸، یک سکه طلای دریک به ارزش چند میلیون دلار فروختند و رکورد گرانترین سکه ایرانی را ثبت کرد.
کدام سکه گران ترین سکه جهان است؟
یکی از نمونههای جذاب در میان انواع سکه طلا و سکههای ارزشمند جهان، سکه معروف «دلار با موهای افشان» است که با قیمت خیرهکننده ۸۵.۷ میلیون دلار در صدر فهرست گرانترین سکههای دنیا قرار گرفت. این سکه را که در سال ۱۷۹۴ از جنس نقره ضرب کردند، بهدلیل کمیابی و قدمت تاریخیاش جایگاه ویژهای در دنیای کلکسیونداران دارد. بسیاری از پژوهشگران سکهشناسی بر این باورند که این سکه، نخستین سکه نقرهای است که دولت فدرال ایالات متحده آن را تولید و عرضه کرده است. این اثر تاریخی در کنار دیگر انواع سکه طلا و نقرهی نایاب، یادگار آغاز عصر رسمی پول در آمریکا به شمار میرود.
در سال ۲۰۱۳، همین سکه طلای ارزشمند که از لحاظ ارزش در ردهی انواع سکه طلای کلکسیونی قرار میگیرد، با قیمتی بیش از ۱۰ میلیون دلار فروختند و رکورد جهانی جدیدی ثبت کردند. مجموعهداران حرفهای بیش از ۲۰۰ سال از این سکهی تاریخی محافظت کردند و همین نگهداری طولانیمدت، ارزش نمادین و فرهنگی آن را چند برابر کرده است. امروز «دلار با موهای افشان» در کنار گرانترین انواع سکه طلای جهان، نمادی از تاریخ، هنر و شکوه سکهسازی بهشمار میآید.
سکه بانکی و غیربانکی یعنی چه؟
در انواع سکه طلا، اگر سکهای را بانک مرکزی ضرب کند، به آن سکه بانکی میگویند. مانند انواع سکه طلا بهار آزادی. اما اگر سکهها را کارگاههای طلاسازی مجوزدار ضرب کنند، مانند سکههای الیزابت، به آن سکههای غیربانکی میگویند. مزیت سکههای بانکی این است که از اصل بودن طلای آن مطمئنید و به تقلبی بودنشان شک نمیکنید. درحالیکه سکههای غیربانکی تضمین شده نیستند و از نظر عیار، وزن و حتی ظاهر نیز ممکن است با یکدیگر فرق کنند.
بیشتر بخوانید:بهترین سکه برای سرمایهگذاری در سال 1404 کدام است؟
چطور اصل بودن سکه طلا را تشخیص بدهیم؟
از سکههای بانکی در انواع سکه طلا که خیالتان راحت است. مطمئنید این سکهها اصلاند و عیارشان هم دقیق است. اما متأسفانه بین سکههای غیربانکی، تقلبی و غیر اصل هم پیدا میشود. بهترین راه برایآنکه خیالتان راحت باشد، خرید از طلافروشیها یا پلتفرمهای مجوزدار و معتبر است. در غیر این صورت، با راههای دیگر مانند بررسی شکل ظاهری سکه یا بررسی بستهبندی آن میتوانید کمی اطمینان خاطر پیدا کنید که سکه اصل است! سکه اصل روی بستهبندی، هولوگرام دارد.
حکاکیهای روی انواع سکه طلا اصل، تمیز و شیارهای دور آنها منظماند. تاریخ حک شده روی سکه که نشاندهنده سال ضرب سکه است و کلمات روی آن را بررسی کنید. جای صحیح نقطههای عبارت بانک مرکزی در نوشتههای روی سکه بسیار کمککننده خواهد بود. به رنگ سکه هم میتوانید توجه کنید. سکه باید طلایی باشد. اگر فکر میکنید زرد است یا رگهایی از سبز و سفیدی دارد، پس اصل نیست و تقلبی است. در آخر میتوانید سکه را خودتان وزن کنید. وزن همه سکهها دقیق است، اگر وزن سکه بالاتر یا پایینتر از آنچه که در این مقاله گفتیم بود، به اصل بودن آن شک کنید.
قبل از خرید سکه طلا به چه نکاتی توجه کنیم؟
اول هدفتان را از خرید سکه مشخص کنید. میخواهید سکه را هدیه بدهید یا برای سرمایهگذاری آن را میخرید. اگر هدفتان هدیه است، سکههای گرمی یا پارسیان در انواع سکه طلا، گزینه بهتریاند. اما اگر میخواهید سرمایهگذاری کنید، باید چند نکته را بهخاطر بسپارید. سکههای طرح قدیم چندان برای سرمایهگذاری مناسب نیستند. چون متقاضی کمی دارند و نمیتوانید راحت آنها را بفروشید. سعی کنید سکههایی بخرید که سال ضرب 1386 را داشته باشند.
حتماً قیمت سکه و پیش بینی قیمت سکه را از قبل بدانید و با آگاهی کامل خرید کنید. سراغ فروشنده و مغازهدار معتبر بروید. مثلاً از مغازههایی خرید کنید که جواز فروش انواع سکه طلا و هولوگرام اتحادیه را دارند. اگر از مراکز معتبر خرید کنید، سکه هولوگرام دارد. هولوگرامهای طلاییرنگ روی سکه کد شامد دارد. اسم مکانی که از آن خرید کردهاید روی این هولوگرام ثبت شده است. بنابراین از اصل بودن هم مطمئن میشوید.
بهترین نوع سکه برای سرمایهگذاری کدام است؟
ابتدا مدتزمان سرمایهگذاریتان را مشخص کنید. اگر سرمایهگذاریتان در میان انواع سکه طلا، نسبتاً کوتاهمدت یا میانمدت است و دنبال اینید که راحت سرمایهتان را نقد کنید، بهتر است سکه بهار آزادی طرح جدید بخرید. چون بهراحتی در بازار نقد و خرید و فروش میشود. ولی باید به یاد داشته باشید که این سکه حباب زیادی دارد. دلیلش هم نسبت عرضه و تقاضاست.
اگر دنبال سرمایهگذاری بلندمدتتر هستید، سکه بهار آزادی طرح قدیم در میان انواع سکه طلا انتخاب بهتری است. این سکه حباب کمتر و ارزش تاریخی بیشتر نسبت به دیگر سکهها دارد. اما تقاضایش در بازار کم است و بهراحتی نمیتوانید آن را نقد کنید. بین سکههای بهار آزادی، نیمسکه نیز نسبت به بقیه سکهها قیمت مناسبتری دارد؛ اما درعینحال، حبابش از بقیه سکهها بیشتر است. میتوانید در این زمینه حباب سکه چیست را مطالعه کنید.
خرید سکه برای سرمایهگذاری به چه کسانی توصیه میشود؟
خرید انواع سکه طلا را به کسانی توصیه میکنیم که بودجه نسبتاً خوبی دارند. بهترین راه برای افراد با بودجه کم، خرید طلای آب شده است. شما با هر میزان بودجهای که داشت باشید، میتوانید از سایت گلدیکا، طلای آب شده بخرید. خوبی طلای آب شده این است که مالیات، اجرت و سود ندارد و شما روی اصل طلا، سرمایهگذاری میکنید.
روش محاسبه قیمت سکه بهار آزادی
گفتیم که همه سکههای بهار آزادی عیارشان 22 است و فقط وزنشان با یکدیگر متفاوت است. برای محاسبه قیمت سکه بهار آزادی، از فرمول زیر کمک میگیرند:
حق ضرب سکه + (0.23533× نرخ انس طلای جهانی × نرخ برابری دلار به ریال)
مالیات و سود هنگام خرید سکه به قیمت آن اضافه میشود؟
هنگام خرید سکه، خریدار نیازی به پرداخت سود جداگانه به فروشنده ندارد، زیرا قیمت سکه در بازار بر اساس نرخ روز و عرضه و تقاضا تعیین میشود و سود فروشنده در همان قیمت لحاظ شده است. همچنین سکههای بانکی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمیشوند، زیرا این نوع مالیات مخصوص مصنوعات طلا مانند انگشتر یا دستبند است که اجرت ساخت دارند.
در مورد مالیات مستقیم، طبق بخشنامههای سازمان امور مالیاتی، خرید تا سقف مشخصی از سکه، که معمولاً بین ۵ تا ۱۰ عدد در سال تعیین میشود، از مالیات معاف است، اما برای مقادیر بالاتر مالیات مقطوع بهصورت پلکانی و بهازای هر سکه اخذ میشود؛ مثلاً در بخشنامههای پیشین، برای خرید بیش از ۵ تا ۱۵ سکه، ۹۶۰ هزار تومان مالیات برای هر قطعه تعیین شده بود و این مبلغ برای پلههای بعدی تا ۱٫۶ میلیون تومان افزایش مییافت. با این حال، این نرخها ممکن است هر سال تغییر کنند و برای اطمینان باید به آخرین بخشنامه سازمان امور مالیاتی مراجعه کرد.
بیشتر بخوانید:طلای آب شده بخریم یا سکه؟ کدام برای سرمایه گذاری مناسبتر است؟
انواع سکه طلا؛ جلوهای از هنر و سرمایه
انواع سکه طلا را معرفی کردیم و به سؤالات متداول درباره آنها پاسخ دادیم. اگر سکه را برای سرمایهگذاری انتخاب کردهاید، حواستان به نکاتی باشد که در مقاله گفتیم. همینطور برایآنکه خیالتان از اصل بودن خریدتان راحت باشد، سعی کنید از مغازههای معتبر خرید کنید.
سوالات متداول
