توسط : دنبال طلایی می‌گردید که علاوه بر ارزش مادی، تجربه‌ای لذت‌بخش را برایتان به ارمغان آورد! پس طلای یزدی بهترین گزینه است. احتمالاً شما هم هنگام قدم زدن در بازار طلا و مشاهده ویترین‌های جذاب طلافروشی‌ها، تفاوت رنگ و طرح زیورآلات را احساس کردید. برخی مدل‌ها با طرح‌های خاص و برخی دیگر با طراحی‌های ساده‌اند، برخی طلاها درخشان و براق هستند و برخی دیگر رنگی ملایم دارند. طلای یزدی، یکی از انواع طلاهای ایرانی است که با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود توانسته از دیگر طلاهای تولید شده در کشور متمایز گردد. در این مطلب قرار است به بررسی دقیق و کامل این طلا بپردازیم. با ما همراه باشید.
این طلای یزدی چیست که دل همه را برده؟
از دو هزار سال پیش تا به امروز، یزد را به‌عنوان مرکز اصلی تولید زیورآلات و مصنوعات طلا می‌شناسند. تاریخ شاهد ساخته شدن طلاهایی برای پادشاهان و بزرگان کشور توسط هنرمندان و زرگران یزدی بوده است. در شهرهای مختلف ایران، زیورآلات طلا با طرح‌ها و سبک‌های گوناگون در حال عرضه‌اند؛ اما طلای یزدی به‌عنوان یکی از مشهورترین انواع طلاهای ایرانی، ویژگی‌های خاصی دارد که توسط زرگران این شهر خلق می‌گردد. این طلا از لحاظ طراحی و کیفیت با دیگر طلاها متفاوت است و این تفاوت‌ها، ریشه در تاریخ دارند.
از پیشینه طلای یزدی بخوانید
زرگری در یزد به‌عنوان یکی از هنرهای باستانی این شهر، در طول زمان به جزء جدایی‌ناپذیر تاریخ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی یزد تبدیل گشته است. قدیمی‌ترین جواهری که در ایران کشف شده، گردنبندی است که به دوره اشکانی بر می‌گردد و به منطقه یزد تعلق دارد.
یزدی‌ها در گذشته با طراحی جواهرات برای پادشاهان و سفرا، نقش حیاتی در دیپلماسی ایران ایفا کردند. این هنر در دوران پهلوی دوم به اوج شکوفایی خود رسید. در آن زمان که نماینده انگلیس به ایران سفر می‌کرد، طراحی و ساخت هدایای خود را به زرگرهای مشهور یزد محول می‌نمود. بیشتر طلاهای خاندان پهلوی در این شهر تولید شدند.
طلای یزدی چه ویژگی‌های دارد؟
طلای یزدی، خصوصیتی دارد که آن را از دیگر زیورآلات جدا می‌کند. در زیر به برخی از این ویژگی‌ها اشاره کردیم:
- طراحی‌های خاص و جذاب: این طلاها با نقوش زیبا و خاص، توسط زرگران ماهر یزدی با نهایت دقت شکل می‌گیرند. هنر این افراد باعث خلق قطعاتی می‌گردد که هر کدام داستانی را روایت می‌کنند.
- عیار بالا: طلای یزدی را تنها با عیار ۲۰ پیدا خواهید کرد. این عیار را به‌عنوان خالص‌ترین نوع طلا در صنایع زیورآلات می‌شناسند. این ویژگی، کیفیت و ارزش طلای یزدی را به شدت افزایش می‌دهد.
- ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری: این طلاها در برابر زنگ‌زدگی و تغییر رنگ مقاوم‌اند و نسبت به سایر طلاها «نرمی و انعطاف‌پذیری بالایی» دارند. وزن سبک، رنگ زیبا و احتمال شکنندگی پایین از دیگر مزایای این طلاهاست.
- بازتاب‌دهنده ارزش‌های فرهنگی و تاریخی: طلای یزدی تنها یک زیورآلات عادی نیست؛ این قطعات به خاطر قدمت طولانی و هنری خاصشان، ارزش فرهنگی بالایی دارند. این هنر به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی ایران به ثبت رسیده و نمایانگر تاریخ غنی و فرهنگ اصیل یزد است.
به این ترتیب، طلای یزدی نه تنها در یزد؛ بلکه در سایر استان‌ها و حتی کشورهای همسایه نیز به شهرت خاصی دست یافته است.
طلای یزدی را چطور می‌سازند؟
ساخت طلای یزدی، مراحل متنوعی دارد که زرگران این شهر با مهارت کامل آن را انجام می‌دهند تا محصولی خاص و بی‌نظیر به وجود آید.
روش قدیمی ساخت طلای یزدی
- در نخستین مرحله، طلا در مخزنی از گل نسوز قرار می‌گیرد که به آن «بوته» می‌گویند؛ سپس با «حرارت دادن» بافت طلا تغییر پیدا می‌کند.
- در مرحله بعد، طلای ذوب شده را در قالب‌های خاصی به نام «ریژه» می‌ریزند.
- طلاهای ریخته شده در قالب، به‌صورت نازک در می‌آیند. در گذشته برای نازک کردن طلا از چکش‌کاری استفاده می‌کردند. چکش‌کاری، کاری دشوار و زمان‌بر بود؛ اما امروزه با استفاده از چرخ‌های برقی، این فرایند به سرعت انجام می‌گیرد.
- در آخرین مرحله، طلاهای نازک با مهارت و هنر زرگران به اشکال مختلف در می‌آیند.
روش مدرن ساخت طلای یزدی
مراحل تولید مدرن طلای یزد به شرح زیر است:
- طراحی و نقشه‌کشی
طراحان ماهر با توجه به نیازهای مشتری و تأثیر هنر و فرهنگ یزد، طرح‌های خاصی را خلق می‌کنند. این مرحله شامل طراحی دستی و استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته است. طرح‌های سنتی و مدرن به شکلی خلاقانه در هم می‌آمیزند تا به طلا جلوه‌ای ویژه ببخشند.
- انتخاب مواد اولیه
در تولید طلای یزد، از طلای با کیفیت و عیار 18 بهره می‌برند. البته ممکن است از آلیاژهای مختلفی استفاده کنند که به طلا رنگ و ویژگی‌های منحصربه‌فردی می‌دهند.
- قالب‌سازی
پس از تأیید طرح، قالب‌هایی را با دقت بسیار بالا می‌سازند. این قالب‌ها معمولاً از مواد مقاوم تهیه می‌گردند تا جزئیات دقیق طرح به بهترین شکل منتقل شود.
- ریخته‌گری
در این مرحله، طلا را با حرارت بالا ذوب می‌کنند و داخل قالب‌ها می‌ریزند. انجام این فرایند نیازمند دقت فراوانی است تا محصول نهایی فاقد هرگونه نقص باشد.
- پرداخت و جلا
این مرحله شامل صاف کردن سطح طلا، حذف نواقص و ایجاد براقی و جلوه نهایی روی کار است.
- نقش و نگار
هنرمندان با تجربه با ابزارهای خاص، نقوش و طرح‌های دلخواه خود را روی طلا حکاکی می‌کنند. این نقوش می‌توانند شامل الگوهای سنتی یزد، طرح‌های گل و بته یا نوشته‌های خاص باشند.
- سنگ‌گذاری یا مخراج‌کاری
در صورت نیاز، سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی را به طلا اضافه می‌کنند. این مرحله به توجه و مهارت بالایی احتیاج دارد تا سنگ‌ها به‌طور محکم و صحیح در جای خود قرار گیرند.
طلای یزدی با طلای دیگر استان‌ها چه فرقی دارد؟
تقریباً در ایران، هیچ طلایی با عیار کم‌تر از ۱۸ موجود نیست و اکثر شهرها و مناطق، طلاهای عیار ۱۸ را تولید می‌کنند. با این حال در برخی استان‌ها و شهرها، طلاهایی با عیارهای بالاتر مانند ۲۰، ۲۱ و ۲۲ نیز به چشم می‌خورد. این تفاوت در عیار و طراحی طلا به سلیقه و استقبال مردم بستگی دارد.
در یزد، افراد به طلاهای درخشان و براق با طرح‌های هنری علاقه‌مندند. این موضوع به تولید زیورآلات طلا با عیار ۲۰ انجامیده است. این مصنوعات در یزد دارای طرح‌های سنتی و خاصی هستند؛ به همین خاطر، هنر طلاسازی در یزد به‌عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس در فهرست ثبت ملی قرار گرفته است. از تفاوت‌های طلای یزدی با دیگر طلاهای کشور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عیار
طلای یزد با عیار ۲۰ شناخته شده است؛ در حالی که سایر استان‌های کشور عمدتاً از طلای ۱۸ عیار و طلاهایی با عیار ۲۱ و ۲۲ استفاده می‌کنند.
شکنندگی
طلای یزد از نظر مقاومت و استحکام در سطح بالاتری قرار می‌گیرد. این نوع طلا در برابر شکستگی، خرد شدن و خراشیدگی از خود استحکام بیشتری نشان می‌دهد.
رنگ
در مقایسه با طلای ۱۸ عیار که در بیشتر شهرهای ایران رایج است، رنگ طلای یزد تفاوت زیادی دارد. این طلا «زرد براق و روشن» است؛ در حالی که طلای ۱۸ عیار، زردی و براقی کم‌تری دارد.
انعطاف‌پذیری
به خاطر درصد بالای خلوص طلا در زیورآلات یزدی، این مصنوعات انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به طلاهای دیگر دارند.
تغییر رنگ
طلای یزد در برابر تغییر رنگ و زنگ‌زدگی دارای مقاومت بیشتری نسبت به طلای ۱۸ عیار است.
طرح
بین تمام استان‌ها از جمله یزد شباهت‌هایی در طراحی زیورآلات به چشم می‌خورد؛ با این حال برخی مصنوعات یزدی را در هیچ یک از نقاط کشور نمی‌بینید.
قیمت
عوامل متعددی بر قیمت طلا در یزد تأثیر می‌گذارند و آن را از سایر شهرها متمایز می‌کنند. یکی از این عوامل «عیار بالای طلا در یزد» است که به گران‌تر بودن آن دامن می‌زند؛ همچنین به خاطر طرح‌های متنوع و شیوه‌های ساخت مختلف، هزینه اجرت یا کارمزد طلا در یزد با سایر استان‌ها متفاوت است.
انواع جواهرات یزدی
در این بخش به معرفی جواهرات یزدی پرداختیم تا انتخاب بهتر و راحت‌تری داشته باشید.
- زنجیر چینابی: زنجیر چینابی که با نام‌های «زنجیر یزدی و زنجیر گل اناری» نیز شناخته می‌شود، نوعی زنجیر زیبا از طلا و نقره است. ساخت این زنجیر در بین زرگران سنتی یزد رواج دارد و نشان از ذوق و سلیقه این هنرمندان است.
- دستبند اشرفی: النگو یا دستبند اشرفی از آن دسته زیورآلات یزدی است که در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد. این النگوها به خاطر قطر بزرگ، درخشش خیره کننده و طراحی‌های سنتی خود محبوبیت زیادی دارند.
- زنجیر فانوسی: زنجیر فانوسی از زنجیرهای قدیمی یزد است که مردم قبل از زنجیر چینابی از آن استفاده می‌کردند. این زنجیر را به خاطر ظرافت و شیک بودنش می‌شناسند.
- ماهی لرزان: زنجیر هرینگبون به معنای شاه ماهی است و این نام به طراحی خاصش بر می‌گردد. زنجیر هرینگبون از قطعات فلزی نازک و مسطحی تشکیل شده که به هم متصل‌اند و زنجیرهای پیوسته را ایجاد می‌کنند. خم شدن هر بخش به شکل V، نمایانگر الگوی شاه ماهی است.
- مدال سه لیره: مدال سه لیره با طراحی جذابش، توازنی از ظرافت و استحکام را به نمایش می‌گذارد.
- النگو گل و ماهی: النگو گل و ماهی یکی دیگر از زیورآلات زیبای یزدی است که در ساخت آن از طلا با عیار بالا استفاده می‌کنند. این النگو، طرح‌های جذابی از گل‌ها و ماهی‌ها را در خود دارد.
- مدال قرآن: هنر متفاوت به کار رفته در این مدال باعث شده تا آن را به‌عنوان یک اثر معنوی و هنری در دنیا بشناسند.
- انگشتر گالو: این انگشتر را با سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی تزئین می‌کنند؛ به همین علت زیبایی و ارزش آن دوچندان است.
- مدال مرواریدی طرح خورشیدی: این مدال را با ترکیب طلا و مروارید می‌سازند و طرح خورشیدی آن، نمایانگر زیبایی و انرژی طبیعی‌اش است.
کلام آخر
فرقی نمی‌کند در کدام استان ایران زندگی می‌کنید اما در صورتی که عاشق طلای یزدی هستید پس احتمالاً در خرید این جواهر به چالش بخورید! در تهران و سایر شهرها با کمی جست‌وجو می‌توانید طلای یزدی را پیدا کنید؛ اما بهترین و اصیل‌ترین نمونه‌های آن را در یزد خواهید دید.
پیشنهاد ما این است که اگر می‌خواهید به قصد سرمایه‌گذاری، طلای یزدی بخرید به جای آن طلای آب شده را انتخاب کنید. قیمت طلای آب شده به طلای خام نزدیک‌تر است و کارمزد کم‌تری به آن تعلق می‌گیرد. گلدیکا می‌تواند شما را در این زمینه بیشتر راهنمایی کند.
"
