توسط : اصطلاحات متنوعی در بازار معاملات طلا وجود دارند. آشنایی با این آن‌ها برای افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار طلا، ضرورت دارد. یکی از این اصطلاحات مهم، استاندارد طلا است. استاندارد طلا یکی از سیستم‌های مالی مهم و تأثیرگذار در تاریخ اقتصاد جهان است که با هدف حفظ ارزش پول و ایجاد ثبات اقتصادی مطرح شد. در این مطلب از سایت گلدیکا برایتان خواهیم گفت استاندارد طلا و پشتوانه پول چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر ادامه مطلب را مطالعه کنید.
استاندارد طلا چیست؟
استاندارد طلا به سیستمی می‌گویند که در آن ارزش پول کشورها به طلا وابسته است. در این سیستم هر واحد پولی، معادل مقدار مشخصی از طلا ارزش دارد. در واقع سرمایه‌گذاران می‌توانند پول خود را با طلا معاوضه کنند. پیوند مستقیم پول با طلا، باعث می‌شود که ارزش پول کشورها ثابت بماند. در نتیجه استاندارد طلا از نوسانات شدید جلوگیری می‌کند؛ زیرا ارزش جهانی طلا پشتیبان این پول است.
استاندارد طلا به‌عنوان یک سیستم آزاد عمل می‌کند و در آن طلا و رسیدهای بانکی به‌عنوان ابزارهای اصلی مبادله، در اقتصاد به کار می‌روند. در تجارت بین‌المللی نیز، کشورها می‌توانند ارزش ارز خود را بر اساس نسبت طلا، میان پول‌های مختلف تعیین کنند و به‌این‌ترتیب ارزش پول‌ها را، در برابر یکدیگر پایدار نگه دارند.
استاندارد طلا در گذر زمان
استاندارد طلا به‌عنوان یک نظام پولی، مسیر پرفرازونشیبی داشت. این سیستم در قرن هجدهم به شکلی رسمی شکل گرفت و تا نیمه قرن بیستم نقشی کلیدی در تثبیت ارزش پول و تنظیم مبادلات بین‌المللی ایفا کرد. تحولات سیاسی و اقتصادی، به‌ویژه جنگ‌های جهانی، تأثیرات بسیاری بر کارکرد این سیستم داشتند و در نهایت جنگ جهانی منجر به کنارگذاشتن آن توسط کشورهای مختلف شد. پایان رسمی استاندارد طلا در دهه ۱۹۷۰ رقم خورد، زمانی که جهان به‌سوی ارزهای فیات و سیستم‌های پولی جدید حرکت کرد. تاریخ طلا در گذر زمان را می‌توانیم به بازه‌های زمانی زیر دسته‌بندی کنیم:
استاندارد طلا قبل از قرن هجده میلادی
قبل از قرن هجدهم میلادی، طلا در امپراتوری‌های بزرگی مانند روم و چین به‌عنوان وسیله‌ای برای تجارت و ارزش‌گذاری کالاها کاربرد داشت. در این دوره، طلا هنوز به‌صورت گسترده، در ساختار پولی رسمی کشورها وارد نشده بود؛ اما به دلیل اعتبار و ارزش ذاتی به‌عنوان منبع ذخیره ارزشمند و امن شناخته‌شده بود. در امپراتوری‌های مختلف، طلا به شکل سکه‌های ارزشمند ضرب و برای معاملات و ذخیره سرمایه کاربرد داشت و پایه‌ای برای مبادلات بین‌المللی را فراهم می‌کرد.
توسعه استاندارد طلا از قرن هجده میلادی
نظام پولی وابسته به استاندارد طلا در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن نوزده شکل گرفت. ازآنجایی‌که در این دوره استفاده از پول کاغذی و چاپ اسکناس رواج یافته بود، برای جلوگیری از بی‌ثباتی مالی، کشورها به پشتوانه ارز خود تکیه می‌کردند.
در واقع در قرن هجدهم، با رشد تجارت و ایجاد سیستم‌های مالی منسجم‌تر، استاندارد طلا به‌عنوان نظامی رسمی، برای تثبیت ارزش ارزها شکل گرفت. ابتدا انگلستان در اوایل قرن نوزدهم این سیستم را به طور رسمی پذیرفت و به‌مرور سایر کشورها نیز به آن پیوستند. افزایش تجارت جهانی و اکتشافات طلا در این قرن به ایجاد ذخایر بیشتر کمک کرد و این امر باعث شد که کشورهای مختلف، ارزهای خود را به طلا پیوند دهند و سیستم پولی بین‌المللی پایدارتری شکل گیرد.
تأثیر جنگ جهانی اول بر استاندارد طلا
جنگ جهانی اول تغییرات اساسی در ساختار استاندارد طلا ایجاد کرد. بدهی‌های سنگین و نیاز به تأمین مالی برای جنگ، کشورهای اروپایی را مجبور کرد تا به طور موقت از این سیستم فاصله بگیرند و عرضه پول خود را بدون پشتوانه طلا افزایش دهند. این اتفاق منجر به تورم و بی‌ثباتی اقتصادی در بسیاری از کشورها شد و نشان داد که استاندارد طلا نمی‌تواند به‌تنهایی در شرایط بحرانی اقتصادی مؤثر باشد.
استاندارد طلا پس از جنگ جهانی اول
پس از جنگ جهانی اول، برخی کشورها تلاش کردند به سیستم استاندارد طلا بازگردند؛ اما بحران‌های اقتصادی و محدودیت‌های عرضه طلا، مانع از تحقق این هدف شدند. رکود بزرگ دهه ۱۹۲۰ و بحران مالی جهانی فشار زیادی بر سیستم استاندارد طلا وارد کرد و بسیاری از کشورها در دهه ۱۹۳۰ آن را کنار گذاشتند. آمریکا در این دوره مالکیت طلا را محدود کرد و قیمت طلا را بالا برد تا از ذخایر طلای خود محافظت کند.
سیستم استاندارد طلایی در مقابل سیستم ارز فیات
سیستم استاندارد طلایی، ارزش پول را به طلا وابسته می‌کرد و باعث می‌شد که دولت‌ها نتوانند پول را به‌صورت نامحدود چاپ کنند. در مقابل، سیستم ارز فیات بر پایه اعتبار و پشتوانه دولت‌ها استوار است و انعطاف بیشتری به سیاست‌های پولی می‌دهد. این تغییر به دولت‌ها امکان می‌دهد تا در شرایط بحرانی مانند رکود یا تورم، سیاست‌های پولی متناسب را اعمال کنند، هرچند که کنترل ارزش پول به تصمیمات دولت‌ها و بانک‌های مرکزی وابسته است.
مزایا و معایب سیستم مبتنی بر استاندارد طلا
مزایای سیستم استاندارد طلا، شامل تثبیت ارزش پول، جلوگیری از تورم و ایجاد اعتماد عمومی به پول است. البته سیستم مبتنی بر استاندارد طلا معایبی نیز دارد. محدودیت در چاپ پول و تأثیرپذیری از نوسانات بازار جهانی طلا برخی از این معایب‌اند که منجر به مشکلات اقتصادی در برخی از کشورها شده‌اند. گزینه‌هایی که در ادامه شرح می‌دهیم برخی از رایج‌ترین مزایا و معایب سیستم مبتنی بر استاندارد طلا هستند. این موارد عبارت‌اند از:
یک دارایی ثابت محسوب می‌شود.
به واسطه استاندارد طلا، پول ملی به یک دارایی ثابت و باارزش تبدیل می‌شود. طلا به‌عنوان یک دارایی لمس‌کردنی و محدود، ارزش ذاتی خود را حفظ می‌کند و در شرایط اقتصادی دشوار، ارزش خود را از دست نمی‌دهد. این ثبات به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که ارزش پول آن‌ها به‌راحتی کاهش نمی‌یابد. از طرفی این ویژگی منجر به کاهش انعطاف سیاست‌های پولی شده و مانع رشد سریع اقتصاد است.
اثر خودتنظیمی و تثبیت‌کننده در اقتصاد دارد.
استاندارد طلا با ایجاد ثبات در ارزش ارز، به اقتصاد اثر خودتنظیمی می‌دهد و در نتیجه مانع بی‌ثباتی شدید در بازارهای مالی است. به‌عنوان‌مثال، وقتی ارزش پول یک کشور بیش از حد بالا می‌رود، مردم به‌جای سرمایه‌گذاری در آن، به طلا روی می‌آورند در نتیجه، خاصیت خودتنظیمی باعث می‌شود در شرایط رکود، امکان تحریک رشد اقتصادی محدود شده و اقتصاد انعطاف کمتری داشته باشد.
از تورم و بدهی جلوگیری می‌کند.
ازآنجایی‌که پول تحت استاندارد طلا تنها در محدوده ذخایر طلا قابل چاپ است، این سیستم از افزایش بی‌رویه حجم پول جلوگیری کرده و نرخ تورم را پایین نگه می‌دارد. دولت‌ها نمی‌توانند به‌راحتی پول بیشتری چاپ کرده و بدهی‌های کلان ایجاد کنند. در نتیجه پایبند بودن به استاندارد طلا از تورم و بدهی جلوگیری می‌کند. از طرفی، محدودیت چاپ پول ممکن است در زمان رکود، تأمین مالی و رشد اقتصادی را سخت‌تر کند.
به کشورهای مولد پاداش می‌دهد.
استاندارد طلا به کشورهایی که تولید و صادرات بالایی دارند و قادر به افزایش ذخایر طلایند، پاداش می‌دهد. این کشورها با داشتن طلای بیشتر، قدرت اقتصادی و اعتباری بالاتری داشته و می‌توانند به‌عنوان قدرت‌های اقتصادی جهانی شناخته شوند. از طرفی به واسطه این اقدام ممکن است کشورهایی که منابع طبیعی کمتری دارند یا به دلایل اقتصادی قادر به تولید بالا نیستند، از رقابت جهانی دور بمانند.
اقتصاد یک کشور به عرضه طلا وابسته می‌شود.
در سیستم استاندارد طلا، اقتصاد کشورها وابسته به ذخایر طلای آن‌ها است، و هرگونه کمبود یا افزایش طلا در جهان می‌تواند ارزش پول ملی را تحت تأثیر قرار دهد. این وابستگی به عرضه طلا ممکن است در شرایطی که کشفیات جدید طلا کم است، باعث کاهش رشد اقتصادی و حتی رکود شود. این مسئله به‌ویژه برای کشورهایی که ذخایر طلای طبیعی ندارند، یک محدودیت جدی است.
کشورها روی حفظ طلای خود متمرکز هستند.
به واسطه استاندارد طلا، کشورها تمرکز زیادی بر حفظ و انباشت طلای خود داشته و از کاهش ارزش پول خود جلوگیری می‌کنند. بدین‌طریق سرمایه‌های زیادی به‌جای ورود به بخش‌های تولیدی و نوآوری، صرف ذخایر طلا می‌شود. در نتیجه این تمرکز مانع توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های رشد آفرین می‌شود.
اقدامات برای حفاظت از ذخایر طلا، باعث ایجاد نوسانات قابل‌توجهی در اقتصاد می‌شود.
کشورها در سیستم استاندارد طلا، برای حفظ ذخایر طلای خود، اقدامات جدی اقتصادی انجام می‌دهند که در نهایت ایجاد نوسانات در اقتصاد را به دنبال دارد. به‌عنوان‌مثال، افزایش نرخ بهره یا محدودکردن وام‌دهی، منجر به ایجاد نوسانات شدیدی در اقتصاد شده و درعین‌حال فشار اقتصادی بر کسب‌وکارها و مردم وارد می‌کند. این نوع اقدامات اقتصادی به ثبات بازارها کمک می‌کنند. از طرفی ممکن است رشد اقتصادی را محدود کرده و رکود ایجاد کنند.
سقوط استاندارد طلا
سقوط استاندارد طلا نتیجه پیچیدگی‌ها و چالش‌های اقتصادی بود که کشورها در اوایل قرن بیستم و پس از جنگ جهانی اول تجربه کردند. در ابتدا به واسطه روش استاندارد طلا، تجارت بین‌المللی با ثبات بیشتری انجام می‌شد و کشورها از طریق ذخایر طلا قدرت خرید بین‌المللی خود را تقویت می‌کردند. با گذشت زمان و وقوع جنگ‌های جهانی و رکود اقتصادی، کشورها را وادار به اتخاذ سیاست‌های مالی و پولی متفاوتی شدند که نیازمند انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به محدودیت‌های طلا بود. سیاست‌های بانکی داخلی و تغییرات سریع اقتصادی، موجب شد که طلا به عنوان پشتوانه پول از دست برود و سیستم استاندارد طلا به‌تدریج کنار بروند.
جایگزین استاندارد طلا چیست؟
پس از سقوط استاندارد طلا، سیستم‌های پولی به سمت ارزهای فیات حرکت کردند. در این سیستم، پول دیگر به پشتوانه طلا یا هر کالای فیزیکی دیگری وابسته نیست و ارزش آن تنها بر اساس اعتماد به دولت صادرکننده و اقتصاد آن کشور تعیین شده است. به‌عبارت‌دیگر، ارزهای فیات به طور کامل تحت کنترل بانک‌های مرکزی و سیاست‌های پولی قرار دارند.
این ارزها مانند دلار، یورو و پوند بدون پشتوانه از فلزات گران‌بها صادر شده و ارزششان صرفاً بر اساس عرضه و تقاضای بازار و تصمیمات اقتصادی دولت‌ها تغییر می‌کند. ارزهای فیات به دولت‌ها این امکان را می‌دهند که سیاست‌های پولی را با انعطاف بیشتری اجرا کنند. از مزایای پول بدون پشتوانه می‌توانیم به کنترل نرخ بهره یا اعمال تغییرات در حجم پول در گردش و رفع نواقص استاندارد طلا اشاره کنیم.
چه کشورهایی هنوز از استاندارد طلا استفاده می‌کنند؟
در حال حاضر استفاده از استاندارد طلا منسوخ شده و هیچ کشوری از آن پیروی نمی‌کند. با کناره‌گیری اقتصادهای بزرگ مانند ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، سایر کشورها نیز از این اصل دوری کردند. سوئیس آخرین کشوری بود که در اواخر قرن نوزدهم، استاندارد طلا را کنار گذاشت. البته باید بگوییم که باتوجه‌به کنار گذاشتن استاندارد طلا؛ اما طلا در بازارهای اقتصاد جهانی به‌عنوان کالایی سودآور ارزشمند است.
چرا ایالات متحده استاندارد طلا را کنار گذاشت؟
ایالات متحده در سال ۱۹۷۱ به دلیل مجموعه‌ای از مشکلات اقتصادی و سیاسی مجبور به کنارگذاشتن استاندارد طلا شد. یکی از دلایل اصلی این تصمیم، کمبود طلا برای پشتیبانی از حجم بالای دلارهای در گردش بود. پس از جنگ جهانی دوم و توافق برتون وودز، دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره جهانی انتخاب شد و کشورهای دیگر برای حفظ ذخایر ارزی خود، دلار را به طلا تبدیل می‌کردند. با افزایش تقاضا برای دلار در دهه‌های بعدی و کاهش ذخایر طلای آمریکا، این سیستم ناپایدار شد.
در نهایت، بر اساس تصمیم رئیس‌جمهور ریچارد نیکسون، در اوت ۱۹۷۱، تبدیل دلار به طلا را متوقف شد. از این اقدام به‌عنوان «شوک نیکسون» نام می‌برند و عملاً پایان ارتباط مستقیم دلار با طلا را رقم زد. دلیل اصلی این تصمیم، حفظ اعتبار دلار و جلوگیری از بحران ارزی بود. ازآنجایی‌که بحران‌های مالی ناشی از جنگ و هزینه‌های بالای جنگ ویتنام، فشارهای سیاسی و اقتصادی زیادی به ایالات متحده وارد کرده بود، نیاز به اصلاحات فوری در سیاست‌های مالی و ارزی امری ضروری بود.
جمع‌بندی
در این مطلب از سایت گلدیکا دربارۀ صندوق بین‌المللی پول و استاندارد طلا صحبت کردیم. در عصر حاضر هیچ‌کدام از کشورها از استاندارد طلا پیروی نمی‌کنند و پشتوانه پول جایگزین مناسبی برای رویکردهای قدیمی استاندارد طلا شده است. در پایان باید بگوییم که باوجود تمامی مسائل طلا یکی از بهترین گزینه‌های ممکن برای حفظ ارزش پول است. اگر تمایل به سرمایه‌گذاری در بلندمدت را دارد، پیشنهاد ما برایتان خرید طلای آب‌شده است. برای خرید طلای آب‌شده از گلدیکا هیچ‌گونه محدودیتی وجود ندارد و می‌توانید متناسب با سرمایه‌تان برای خرید اقدام کنید.
سوالات متداول
پشتوانه پول چیست؟
پشتوانه پول به منبع یا کالایی گفته می‌شود که ارزش پول را تضمین کرده و معمولاً به‌عنوان تضمینی برای اعتبار پول ملی است. در گذشته، پول‌های ملی اغلب به پشتوانه کالاهایی مانند طلا یا نقره صادر می‌شدند، به این معنی که هر واحد پول می‌توانست به مقدار مشخصی از این فلزات گران‌بها تبدیل شود. امروزه بیشتر کشورهای جهان از سیستم پولی مبتنی بر ارز فیات استفاده می‌کنند که در آن پول هیچ پشتوانه فیزیکی خاصی ندارد. به بیان ساده‌تر پشتوانه پول، چیزی است که بانک مرکزی هر کشور به‌ازای دریافت یک‌میزان مشخصی از پول، آن را به فرد تحویل می‌دهد.
در کنفرانس برتون وودز چه اتفاقی افتاد؟
کنفرانس برتون وودز در ژوئیه ۱۹۴۴، بعد از جنگ جهانی دوم، به‌منظور تعیین ساختار و نظم اقتصادی برگزار شد. کشورهای شرکت‌کننده در این رویداد، تصمیم گرفتند که دلار آمریکا را به‌عنوان ارز اصلی برای تجارت بین‌المللی و ذخیره ارز جهانی معرفی کنند. طبق این توافق سایر ارزها به‌صورت غیرمستقیم به طلا وابسته شدند. با این تصمیم، دلار به ارز اصلی جهان تبدیل شد و استاندارد طلا به طور رسمی تغییر کرد. در نتیجه دلار آمریکا به تنها معادل طلا تبدیل شد.
"
