احتمالاً در فیلمهای هالیوودی، شمشهای درخشان طلا را دیدهاید که در خزانههای بانکها چیده شدهاند؛ شمشهایی که هر کدامشان 12.4 کیلوگرم وزن دارند و با درخشش خیرهکنندهشان، چشم هر بینندهای را به خود جذب میکنند. تا به حال به این فکر کردهاید که طلاساران چگونه این شمشها را میسازند؟ فرایند تولید شمش طلا از عمق معادن تا خزانههای بانکها، داستانی پر از دقت است. در این مقاله نشان میدهیم که چگونه این فلز گرانبها از دل سنگهای معدنی به شمشهایی با خلوص 999.9 (طلای چهار نه) تبدیل میشود.
شمش را چطور میسازند؟
ساخت شمش طلا فرایندی دقیق و حساس است که با استخراج از معدن شروع میشود و با قالبگیری و کنترل کیفیت پایان مییابد. در این بخش، قدم به قدم با مراحل پنجگانه تولید شمش طلا آشنا میشویم و هر مرحله را برای شما شرح میدهیم.
مرحله اول: استخراج طلا از معدن
اولین گام در فرایند تولید شمش طلا، کندن طلا از اعماق زمین است. در این مرحله، گروهی از معدنچیان کارکشته با تجهیزات پیشرفته وارد عمل میشوند. آنها ابتدا با استفاده از ابزارهای حفاری قدرتمند، تونلهایی را در دل کوهها ایجاد میکنند. سپس با کمک مواد منفجره، دیوارههای سنگی را میشکافند تا به رگههای طلا برسند. این کار نیاز به دقت و تخصص بالایی دارد، چرا که باید از آسیب به ساختار معدن جلوگیری شود.
در روش دیگری از تولید شمش طلا، معدنچیان سراغ رودخانهها میروند. آب رودخانه در طول سالیان دراز، ذرات طلا را از دل سنگها شسته و با خود به پایین دست برده است. کارگران با غربالهای مخصوص، شن و ماسه رودخانه را الک میکنند. طلا که سنگینتر است، ته غربال میماند و بقیه مواد با آب شسته میشود. به این روش اصطلاحا «پلاسِری» میگویند که یک روش قدیمی و البته هنوز کاربردی است.
بعضی معادن هم از روش شستوشوی خاک با فشار آب قوی استفاده میکنند. آنها با پمپهای قدرتمند، آب را با فشار به دیوارههای خاکی میپاشند تا ذرات طلا از خاک جدا شود. این روش به «هیدرولیک» معروف است و در جاهایی که خاک نرمتر است، کاربرد دارد.
بعد از جداسازی اولیه، سنگهای طلادار را جمعآوری کرده و برای مراحل بعدی آماده میکنند. این سنگها هنوز خاماند و باید مراحل زیادی را طی کنند تا به شمش طلای درخشان تبدیل شوند.
مرحله دوم: خردکردن و آسیاب کردن
در فرایند تولید شمش طلا، بعد از استخراج سنگهای طلادار، نوبت به خرد کردن آنها میرسد. کارگران ماهر سنگهای معدنی را درون دستگاههای غولپیکر سنگشکن میریزند. این دستگاهها آنقدر قدرتمندند که میتوانند سختترین سنگها را به ذرات ریز تبدیل کنند. هرچه اندازه ذرات کوچکتر باشد، عملیات ذوب راحتتر و سریعتر انجام میشود.
سپس، در مراکز تولید شمش طلا، سنگهای خرد شده را به اندازه دانههای شن یا حتی ریزتر در میآورند. این کار چند مرحله دارد. ابتدا سنگهای بزرگ را میشکنند و به قطعات کوچکتر تبدیل میکنند، سپس این قطعات را درون دستگاه آسیاب میریزند. آسیابهای صنعتی با سرعت بالا میچرخند و سنگها را به پودر تبدیل میکنند.
در این مرحله، دانهبندی سنگها بسیار مهم است. کارگران باید اطمینان حاصل کنند که همه ذرات به اندازه دانههای ماسه خرد شدهاند. اگر سنگی درشتتر باقی بماند، در مرحله ذوب مشکل ایجاد میکند و باید دوباره به دستگاه آسیاب برگردد. به همین دلیل، روی دستگاهها صفحات مشبک نصب شده که فقط به ذرات با اندازه مناسب اجازه عبور میدهند.
وقتی عملیات خردکردن تمام شد، پودر حاصل از آن که حالا به اندازه دانههای شن است، برای مرحله بعدی یعنی تصفیه آماده میشود. این پودر طلادار حکم ماده خام را دارد که قرار است در مراحل بعدی به شمش طلای درخشان تبدیل شود.
مرحله سوم: تصفیه و خالصسازی
مرحله تصفیه و خالصسازی در فرایند تولید شمش طلا، یکیازحساسترین مراحل است. کارخانهها برای تصفیه طلا از دو روش اصلی استفاده میکنند. روش اول که به آن «روش میلر» میگویند، با استفاده از گاز کلر انجام میشود. در این روش، گاز کلر را درون طلای مذاب میدمند. ناخالصیها با کلر ترکیب میشوند، بخار شده به هوا میروند یا روی سطح مذاب شناور میشوند. وقتی بخارهای بنفش رنگ ظاهر شدند، نشان میدهد که طلا به خلوص 99.5 تا 99.7 درصد رسیده است.
روش دوم در تولید شمش طلا که به « الکترولیز» معروف است، از جریان برق استفاده میکند. در این روش، طلا را به شکل قطعات بزرگ در محلولی از کلرید طلا و اسید کلریدریک قرار میدهند. وقتی جریان برق از این محلول عبور میکند، طلای خالص 99.99 درصد در یک سمت جمع میشود. این طلای خالص را میشویند، خشک کرده و برای ذوب آماده میکنند.
کارشناسان آزمایشگاه با دقت زیاد نمونههای طلا را آزمایش میکنند تا از خلوص آنها مطمئن شوند. طلای استاندارد باید حداقل 99.9 درصد خالص باشد. آنها از دستگاههای پیشرفته برای اندازهگیری میزان خلوص استفاده میکنند. اگر خلوص طلا به حد استاندارد نرسیده باشد، دوباره به خط تصفیه برمیگردد.
نکته جالب اینجاست که وقتی طلا به این درجه از خلوص میرسد، رنگش به زرد درخشان تغییر کرده و برق خاصی پیدا میکند. این طلای خالص شده حالا آماده است تا به مرحله بعدی برود و به شمش تبدیل شود.
مرحله چهارم: ذوب کردن
در چرخه تولید شمش طلا، مرحله ذوب کردن به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. کورههای صنعتی که برای این کار طراحی شدهاند، باید به دمای 1064 درجه سانتیگراد برسند تا طلا کاملاً ذوب شود. این دما آنقدر بالاست که حتی آهن را هم نرم میکند! برای درک بهتر، فقط کافیست بدانید این دما تقریباً 5 برابر دمای جوش آب است.
فرایند تولید شمش طلا در مرحله ذوب به روشهای مختلفی انجام میشود، اما بهترین و پیشرفتهترین روش، ذوب الکتریکی یا قوس الکتریکی است. در این روش، از الکترودهای مخصوص استفاده میکنند که جریان برق را به طلا انتقال میدهد. این الکترودها باعث میشوند طلا یکنواخت و کاملاً کنترل شده گرم و ذوب شود.
کارگران ماهر طلا را در ظرفهای نسوز مخصوصی که از جنس سرامیک یا فلزات مقاوم ساخته شدهاند، قرار میدهند. نکته بسیار مهم در این مرحله، کنترل دقیق دماست. اگر دما خیلی بالا برود، ممکن است خواص طلا تغییر کند و اگر به اندازه کافی نرسد، طلا کامل ذوب نمیشود.
وقتی طلا به حالت مایع درمیآید، به رنگ نارنجی درخشان تبدیل میشود. در این لحظه، کارشناسان نمونهبرداری میکنند تا از کیفیت طلای مذاب مطمئن شوند. اگر همه چیز طبق استاندارد باشد، طلای مذاب آماده است تا به مرحله قالبگیری برود و به شمشهای درخشان تبدیل شود.
مرحله پنجم: قالبگیری و شکلدهی نهایی
در آخرین مرحله تولید شمش طلا، طلای مذاب را با دقت خاصی قالبگیری میکنند. ابتدا طلای مایع را در دستگاه قالبریزی میریزند که نوارهای باریک و بلندی تولید میکند. این نوارها سپس به دستگاه پرس میروند و چندین بار فشرده میشوند تا به ضخامت مورد نظر برسند. گاهی اوقات نیاز است این نوارها را نرمتر کنند. به این عمل در اصطلاح «آنیلینگ» میگویند.
پس از رسیدن به ضخامت مناسب، نوبت به برش قطعات میرسد. دستگاههای دقیق، قطعات را به اندازههای استاندارد برش میزنند. این قطعات را در کوره میگذارند تا نرم شوند و بعد وزن میکنند تا از دقیق بودن وزنشان مطمئن شوند. در این مرحله، هر قطعه که وزنش استاندارد نباشد، دوباره ذوب میشود.
قطعات استاندارد شده را صیقل میدهند و تمیز میکنند تا برق بزنند. سپس با فشار زیاد، طرح و نشان مخصوص را روی آنها حک میکنند. روی هر شمش، اطلاعات مهمی شامل وزن دقیق، درجه خلوص (معمولاً 999.9)، نام سازنده و شماره سریال منحصر به فرد حک میشود. این اطلاعات حکم شناسنامه شمش را دارند و اصالت آن را تضمین میکنند.
در نهایت، شمشها را بازرسی میکنند و در بستهبندیهای مخصوص و امن قرار میدهند. برای هر شمش یک گواهی اصالت صادر میشود که تمام مشخصات آن در آن ثبت شده است.
انواع شمش طلا بر اساس وزن
در فرایند تولید شمش طلا، سازندگان شمشها در وزنهای مختلفی میسازند تا پاسخگوی نیاز همه سرمایهگذاران، از خریداران خُرد تا بانکهای بزرگ باشند. از شمشهای کوچک یک گرمی که در کف دست جا میگیرند تا شمشهای غولپیکر 400 اونسی که در خزانه بانکها نگهداری میشوند، هر کدام کاربرد و مشتریان خاص خود را دارند.
وزن شمش | کاربرد اصلی | مناسب برای | ویژگیهای خاص |
---|---|---|---|
1 گرمی | سرمایهگذاری خُرد | تازهکارها و افراد با سرمایه کم | کوچکترین شمش استاندارد، قابل حمل آسان |
5 و 10 گرمی | سرمایهگذاری کوچک | سرمایهگذاران خُرد و مبتدی | محبوبترین اندازه برای شروع سرمایهگذاری |
20 و 50 گرمی | سرمایهگذاری متوسط | سرمایهگذاران نیمهحرفهای | مناسب برای پسانداز میانمدت |
250 گرمی | سرمایهگذاری حرفهای | سرمایهگذاران با تجربه | اندازه مناسب برای معاملات بزرگتر |
500 گرمی | سرمایهگذاری کلان | موسسات کوچک و سرمایهگذاران حرفهای | انتخاب محبوب برای نگهداری بلندمدت |
1 کیلوگرمی | معاملات بزرگ | بانکها و موسسات مالی | استاندارد رایج در معاملات بینالمللی |
12.4 کیلوگرمی (400 اونس) | ذخایر بانکی | بانکهای مرکزی و موسسات مالی بزرگ | استاندارد جهانی برای معاملات کلان بینبانکی |
شمش طلا را با چه عیاری میسازند؟
شمش طلا را معمولا با بالاترین عیار ممکن، یعنی عیار 24 تولید میکنند که در اصطلاح بازار به آن «طلای چهار نه» میگویند. این اصطلاح نشاندهنده خلوص 999.9 درصدی طلاست که بالاترین درجه خلوص قابل دستیابی برای طلا به حساب میآید.
البته نمیتوان طلای 100 درصد خالص تولید کرد، چون ساختار مولکولی طلا برای پایدار ماندن به مقدار بسیار کمی از عناصر دیگر نیاز دارد. به همین دلیل، شمشهای طلا حتی در بهترین حالت هم 99.99 درصد خالص هستند.
برای مقایسه میتوان گفت که این عیار بسیار بالاتر از طلای آب شده معمولی است که معمولاً عیار 18 (حدود 75 درصد خلوص) دارد. این خلوص بالای شمشهای طلا یکی از دلایل اصلی محبوبیت آنها برای سرمایهگذاری است.
عیار | درصد خلوص | توضیحات | کاربرد |
---|---|---|---|
24 (999.9) | 99.99% | خالصترین نوع طلا | شمشهای استاندارد، سرمایهگذاری |
23.9 (995) | 99.5% | خلوص بسیار بالا | شمشهای استاندارد درجه دو |
22 (916) | 91.7% | - | سکههای طلا |
18 (750) | 75% | - | جواهرات و زیورآلات |
14 (585) | 58.3% | - | زیورآلات ارزانتر |
برندهای سازنده شمش طلا را می شناسید؟
در دنیای تولید شمش طلا، برندهای معتبری وجود دارند که هر کدام با رعایت استانداردهای سختگیرانه بینالمللی، شمشهایی با خلوص بالا تولید میکنند. در ایران، شرکتهایی مثل پارسیس گلد و ایران شمش، پا به پای برندهای مطرح جهانی مثل PAMP و Valcambi، با جدیدترین تکنولوژیها مشغول به کارند.
نام برند | کشور سازنده | ویژگیهای خاص |
---|---|---|
پارسیس گلد | ایران | پیشگام در صنعت طلای ایران، گواهیهای بینالمللی |
ایران شمش | ایران | تولید شمش در اوزان متنوع |
خانه سکه ایران | ایران | متخصص شمشهای کوچک و متوسط |
شمش محمد | ایران | تنوع در طراحی و اوزان |
شمش پرنیا | ایران | تولید شمشهای سفارشی |
شمش ونوس | ایران | استانداردهای کیفی بالا |
PAMP | سوئیس | معتبرترین برند جهانی، طراحیهای خاص |
Valcambi | سوئیس | نوآوری در تولید، کیفیت ثابت |
Metalor | سوئیس | قدمت بیش از 100 سال |
Baird & Co | انگلستان | تخصص در شمشهای سرمایهگذاری |
Emirates Gold | امارات | بزرگترین تولیدکننده خاورمیانه |
Mint | استرالیا | ضرابخانه رسمی، طراحیهای منحصر به فرد |
طلای آب شده یا شمش طلا؟
وقتی صحبت از سرمایهگذاری در طلا میشود، معمولا بین انتخاب طلای آب شده و شمش طلا مردد میشویم. شمش طلا اگرچه خلوص بالاتری دارد (عیار 24) و در معاملات بینالمللی پذیرفته شده است، اما گرانتر است و برای خرید آن باید سرمایه قابل توجهی داشته باشید. همچنین، شمشها معمولاً در وزنهای استاندارد تولید میشوند و انعطافپذیری کمتری در خرید دارند.
در مقابل، طلای آب شده با وجود عیار پایینتر (معمولاً 18)، گزینه مناسبتری برای سرمایهگذاری است. میتوانید با سرمایه کمتر و حتی 100 هزار تومان هم میتوانید از گلدیکا طلای آب شده بخرید. این طلا از پرداخت مالیات و اجرت معاف است و نقدشوندگی بالایی دارد. همچنین میتوانید از گلدیکا آن را در هر وزنی که میخواهید بخرید.
ویژگی | طلای آب شده | شمش طلا |
---|---|---|
عیار | 18 | 24 (999.9) |
هزینه جانبی | بدون مالیات و اجرت | دارای هزینههای جانبی |
حداقل سرمایه | بسیار پایین (از 100 هزار تومان) | نسبتاً بالا |
نقدشوندگی | بسیار بالا | متوسط |
انعطافپذیری خرید | قابل خرید در هر وزنی | فقط در وزنهای استاندارد |
اعتبار بینالمللی | محلی | جهانی |
ریسک نوسان قیمت | کمتر | بیشتر |
قابلیت نگهداری | آسان | نیاز به مراقبت بیشتر |
تشخیص اصالت | نیاز به آزمایش عیار | دارای نشانهای استاندارد |
جمعبندی
در دنیای تولید شمش طلا و سرمایهگذاری روی فلزات گرانبها، انتخاب درست بین طلای آب شده و شمش، میتواند تاثیر زیادی در موفقیت مالی شما داشته باشد. با اینکه شمش طلا از عیار و خلوص بالاتری برخوردار است و در سطح بینالمللی معتبر است، اما برای سرمایهگذاران خرد و متوسط، طلای آب شده گزینه عاقلانهتری به نظر میرسد. چرا که میتوان با سرمایه کمتر وارد بازار شد و معافیت مالیاتی و نداشتن اجرت ساخت را تجربه کرد.
سوالات متداول
تفاوت اصلی شمش طلا و طلای آب شده چیست؟
شمش طلا با عیار 24 (خلوص 999.9) تولید میشود، در حالی که طلای آب شده معمولاً عیار 18 دارد. همچنین شمش طلا دارای استانداردهای بینالمللی و نشانهای معتبر است.
با سرمایه کم، کدام طلای آب شده بهتر است یا شمش؟
طلای آب شده گزینه بهتری است، زیرا میتوانید با سرمایه حتی 100 هزار تومان از طریق پلتفرم گلدیکا هم وارد بازار شوید و از معافیتهای مالیاتی و نداشتن اجرت بهرهمند شوید.
طلای آب شده نقدشوندگی بالاتری دارد یا شمش؟
طلای آب شده به دلیل قیمت پایینتر و امکان فروش در هر وزنی، نقدشوندگی بالاتری دارد. شمش طلا معمولاً در وزنهای استاندارد تولید میشود و خریداران محدودتری دارد.
چطور از اصالت طلای خریداری شده مطمئن شویم؟
برای شمش طلا، به دنبال نشانهای استاندارد و کد شناسایی باشید. برای طلای آب شده، حتماً از مراکز معتبر خرید کنید و کد رهگیری دریافت کنید. در هر دو مورد، خرید از فروشندگان معتبر و دارای مجوز ضروری است.