توسط : طلا، این فلز درخشان و گران‌بها، از دیرباز تا به امروز انسان‌ها را به خود جذب کرده. از درخشش آن در تاج‌ها و جواهرات پادشاهان باستانی گرفته تا جایگاه ویژه‌ای که در اقتصاد و تجارت جهانی امروز دارد. این فلز همواره داستان‌های فراوانی را در دلش جای داده. اما چگونه این فلز درخشان به دنیای ما وارد شد؟ چه اتفاقاتی پشت پرده کشف و استفاده از آن وجود داشته؟
در این مقاله، قصد داریم به سرگذشت طلا بپردازیم. از کشف‌های اولیه در تمدن‌های باستانی تا نحوه استخراج و فرآیند شکل‌گیری آن در دل زمین. با ما همراه شوید تا بدانید طلا از کجا آمد؟ چطور در تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف ارزشمند شد؟ و چگونه در دنیای امروز همچنان ارزشمندترین فلز به شمار می‌آید.
تاریخچه کشف طلا
پیش از این‌که ما طلا را بشناسیم؛ در دل کوهستان‌ها و رودخانه‌ها به آرامی شکل می‌گرفت. نخستین چشم‌هایی که این قهرمان را دیدند، در واقع چشمان انسان‌های باستان بودند. اولین دیدار انسان با این قهرمان جاودان در تمدن‌های اولیه اتفاق افتاد. استفاده از جواهرات طلایی برای افراد ثروتمند مردمان بین‌النهرین و بابل رایج بود. مردمان تمدن شهر سوخته ایران، این فلز را برای عمل‌های جراحی چشم و دندان مصنوعی برگزیدند.
فرعون مصر با دیدن قطعه طلا، بلافاصله آن را نمادی از خورشید و الهه‌ها دانست. درخشش طلا در مصر به نمادی از جاودانگی و خلوص تبدیل شد و تاج فرعون‌ها را به خود آراست. امپراتور شونگ‌فو در چین، طلا را برای ساخت سکه استفاده کرد و آن را نشانی از نظم و قدرت کشورش قرار داد.
در دوران کلاسیک، پادشاهان سرتاسر جهان بر سر یک مشت طلا، حاضر به جنگ شدند. در دوران مدرن آمریکا، به‌ویژه در تب طلا (Gold Rush) قرن نوزدهم، کشف معادن طلا کالیفرنیا توجه عده زیادی از مردم را به خود جلب کرد. از آن زمان به بعد نیز استخراج و استفاده از این فلز ارزشمند، به عاملی تاثیرگذار در اقتصاد جهانی شد.
طلا چگونه تشکیل می‌شود؟
طلا به عنوان فلزی کمیاب، با روشی فوق‌العاده خاص و نادر شکل می‌گیرد. تشکیل طلا ریشه در فرآیندهای پیچیده و بی‌نظیر زمین‌شناختی دارد. برخلاف بسیاری از مواد معدنی که به سادگی از دل خاک بیرون می‌آیند، طلا محصولی از رخدادهای نادر کیهانی و زمین‌شناسی است. دانشمندان بخش عمده طلای موجود در زمین را نتیجه‌ی برخوردهای عظیم ستاره‌های نوترونی می‌دانند.
نحوه تشکیل طلا در رودخانه و اقیانوس
در طول میلیون‌ها سال، طلا از سنگ‌های مادر جدا شده و توسط رودخانه‌ها و جریان‌های آبی، به سواحل و بسترهای اقیانوس انتقال می‌یابند. جریانات آب، ذرات بسیار کوچک طلا را به نقاط مختلفی از جمله بسترهای عمیق هدایت می‌کنند. ریگ‌های طلایی بستر رودخانه به آرامی و با حرکت آب، در شکاف و ترک سنگ‌ها ته‌نشین می‌شوند. بسیاری از کاشفان و معدن‌چیان نیز، برای یافتن طلا در طبیعت به سراغ همین بسترهای رودخانه‌ای می‌روند.
نحوه تشکیل طلا در معادن و سنگ‌ها
در اعماق زمین و در سنگ‌های آذرین و دگرگونی، طلا به همراه دیگر مواد معدنی شکل می‌گیرد. فرآیندهای زمین‌شناسی و فشار و حرارت بالا باعث تبدیل سنگ‌ها به کانی‌های ارزشمند می‌شوند. در این میان، حرارت داخلی زمین نیز بر آب‌های داغ و اشباع از مواد معدنی اثر می‌گذارد. با عبور این آب از درز و ترک سنگ‌های دگرگونی، ذرات طلا درون آن‌ها حل می‌شود. پس از سرد شدن تدریجی این آب‌ها، طلا به شکل رسوبات کوچک درون سنگ‌ها ته‌نشین شده و معادن ارزشمندی را به وجود می‌آورد.
چقدر طول می‌کشد تا طلا به طور طبیعی شکل بگیرد؟
روند شکل‌گیری طلا از فرایندهای طولانی و شگفت‌انگیز طبیعت است. میلیون‌ها سال پیش، در اثر برخورد و انفجار ستارگان نوترونی در فضا، عنصر سنگین طلا به وجود آمد. این عنصر با مرور زمان و در جریان‌های عظیم کیهانی و شهاب‌سنگ‌ها به سیاره ما رسید. پس از برخوردهای عظیم کیهانی وارد ساختار زمین شد و در اعماق آن آرام گرفت.
اما ماجرا به همین جا ختم نشد؛ این ماده کمیاب در دل سنگ‌ها و بستر زمین، تحت فشار و دمای بسیار زیاد، به‌آرامی جا خوش کرد. میلیون‌ها سال دیگر نیز لازم بود تا فعالیت‌های زمین‌شناسی مانند زلزله‌ها، فوران‌های آتشفشانی و حرکت‌های عظیم قاره‌ای، طلا را به لایه‌های بالاتر زمین بیاورند. در نهایت، طلا با حرکت آرام رودخانه‌ها و شسته شدن سنگ‌ها به سطح زمین راه پیدا کرد. هر گرم از طلایی که امروز می‌بینیم؛ سفری چند میلیون ساله را در دل زمین طی کرده تا در دسترس ما قرار بگیرد.
طلا در طبیعت چه شکلی دارد؟ از دانه‌های ریز تا رگه‌های عمیق
طلا به شکل‌های مختلفی در طبیعت یافت می‌شود. هریک از این اشکال، نشان‌دهنده‌ی فرآیندهای طولانی زمین‌شناسی و شیمیایی هستند:
طلای آبرفتی: این طلا به شکل ذرات یا دانه‌های ریز در رسوبات رودخانه‌ها قرار دارد. طلای آبرفتی در طول میلیون‌ها سال توسط جریان‌های آب از رگه‌های معدنی طلا جدا شده و در بستر رودخانه‌ها و جویبارها تجمع می‌یابند.
رگه‌های طلا در سنگ‌ها: طلا را می‌توان به صورت رگه‌های نازک یا تکه‌های پراکنده در سنگ‌های معدنی پیدا کرد. رگه‌های طلا عموماً در دل سنگ‌های کوارتز یا سنگ‌های آتشفشانی تشکیل می‌شوند. این نوع طلا در عمق معادن و میان لایه‌های سنگ‌ها قرار داشته و برای استخراج آن، عملیات معدن‌کاوی عمیق صورت می‌گیرد.
طلا در بستر اقیانوس‌ها: جالب است بدانید طلا در بستر اقیانوس‌ها هم وجود دارد؛ اما به‌دلیل عمق زیاد و پراکندگی بالا، استخراج آن مقرون به‌صرفه نیست. این طلا در رسوبات کف اقیانوس یا در نزدیکی شکاف‌های آتشفشانی بستر اقیانوس شکل می‌گیرد. دانشمندان همچنان در حال تحقیق برای یافتن روش‌های استخراج این منبع زیرزمینی هستند.
آیا طلا منشأ کیهانی دارد؟ سفری از ستارگان تا زمین
بله! طلا از مواد معمول زمین نیست و منشا کیهانی دارد. این فلز ارزشمند در واقع از دل ستاره‌ها و با رویدادی به‌نام انفجارهای ابرنواختری و برخوردهای ستاره‌های نوترونی به‌وجود آمده. طی این فرآیندهای عظیم کیهانی، عناصر سنگین‌تری مثل طلا و پلاتین با ترکیب عناصر اولیه در دماهای بسیار بالا تشکیل شدند. انفجارهای شدید باعث آزادسازی این عناصر در فضا گشت. با گذشت میلیاردها سال، گرد و غبار حاوی این عناصر سنگین به اطراف پراکنده و بخشی از آن‌ها وارد منظومه شمسی شد.
ویژگی کیهانی بودن طلا، علاوه بر ارزش مادی، به آن معنای عمیق‌تری بخشیده و آن را به فلزی از جنس ستارگان تبدیل می‌کند. گویی با داشتن تکه‌ای طلا، بخشی از تاریخ کیهان را در دست دارید.
معادن طلا و انواع آن: جستجو در دل زمین برای یافتن گنج
معادن طلا منابعی ارزشمند و پنهان در دل زمین‌اند. این معادن در سراسر جهان وجود دارد و از آن‌ها برای استخراج طلا استفاده می‌شود. به‌طور کلی، معادن طلا به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
- معادن طلا در سنگ‌های رسوبی:
این نوع معادن معمولا در رودخانه‌ها و نواحی ساحلی یافت می‌شوند. طلا در این معادن به‌صورت ذرات ریز و شنی در بستر رودخانه‌ها قرار دارد. از این‌رو استخراج آن نیازمند روش‌های شستشو و غربالگری است. طلای این معادن در اثر فرسایش سنگ‌های حاوی طلا از دل زمین به سطح آمده. در نتیجه می‌توان آن را به‌صورت تکه‌های ریز و درخشان در رسوبات رودخانه‌ها مشاهده کرد.
- معادن طلا در سنگ‌های آذرین:
این معادن در مناطقی با فعالیت‌های آتشفشانی یافت می‌شوند. طلای این معادن به‌صورت رگه‌های درون سنگ‌های سخت آذرین مانند گرانیت و بازالت قرار دارد. استخراج طلا در این نوع معدن، پیچیده‌تر بوده و نیازمند فرآیندهای معدنی خاص است.
معادن طلا در سنگ‌های دگرگونی: در مناطقی که سنگ‌ها تحت فشار و دماهای بسیار بالا تغییر کرده‌اند؛ معادن طلا یافت می‌شوند. طلا در این معادن به‌صورت رگه‌های موجود در سنگ‌های دگرگونی مانند شیست و میکا وجود دارد. استخراج طلا از این معادن نیازمند حفاری‌های عمیق است.
معادن طلا در شهاب‌سنگ‌ها: برخلاف سایر انواع معادن طلا موجود در سطح زمین، برخی منابع طلا در شهاب‌سنگ‌ها پیدا می‌شود. طلای موجود در شهاب‌سنگ‌ها در فضا شکل گرفته. این نوع طلا را به‌عنوان یکی از منابع نادر و خاص در صنعت معدن‌کاری می‌شناسند.
طلا چگونه استخراج می‌شود؟ روش‌های مختلف از دل زمین تا دست انسان
استخراج طلا فرایندی پیچیده است که در آن طلا از معادن مختلف به دست می‌آید. این فرایند مراحل گوناگونی دارد.
استخراج سطحی
برای استخراج طلای معادن موجود در سطح زمین، از روش استخراج سطحی استفاده می‌کنند. در این روش، ابتدا لایه‌های سطحی زمین را برای رسیدن به رگه‌های طلا حفاری می‌کنند. انفجار و انتقال خاک و سنگ‌های حاصل حفاری به محل فرآوری، مراحل بعدی استخراج سطحی است.
استخراج زیرزمینی
روش استخراج زیرزمینی برای معادن حاوی طلا در اعماق زمین، کاربردی است. در این شیوه، تونل‌هایی با عمق زیاد حفر کرده و طلا را از دل سنگ‌های سخت استخراج می‌کنند. این روش هزینه‌بر است اما راه حل دیگری برای استخراج از این معادن وجود ندارد.
فرایند پالایش طلا
پس از استخراج طلا، مواد خام برای تبدیل شدن به طلای خالص باید پالایش شوند. فرایند پالایش چند مرحله دارد. متداول‌ترین روش برای پالایش طلا، استفاده از حرارت بالا و جداسازی از سایر مواد است.
سیانیداسیون
در این روش سیانید را به عنوان ماده شیمیایی، برای جداسازی این فلز از سنگ حاوی طلا استفاده می‌کنند. سیانید به طلا متصل شده و آن را از سنگ جدا می‌کند. سپس طلا با روش‌های دیگری از محلول سیانید استخراج می‌شود. این روش برای استخراج از سنگ‌های آذرین که طلا به‌صورت رگه‌ای در آن‌ها قرار دارد، کاربردی است.
الکتروپالایش
برای پالایش طلا و جداسازی آن از سایر فلزات، الکتروپالایش را انتخاب می‌کنند. در این فرایند، جریان الکتریکی از طریق محلول حاوی طلا می‌گذرد. این کار باعث تجمع رسوب طلا در یک قطب خاص می‌شود. روش الکتروپلایش به ویژه در صنعت طلا، برای تولید طلای خالص کاربرد دارد.
بزرگترین معادن طلا کدام‌اند؟ بررسی غول‌های طلای جهان
معادن طلا نه تنها منابع غنی برای استخراج این فلز گران‌بها هستند؛ بلکه در اقتصاد جهانی تأثیر زیادی دارند. چندین معدن بزرگ در دنیا، سهم زیادی از تولید جهانی طلا را به خود اختصاص می‌دهند. در اینجا نگاهی به بزرگترین معادن طلا در جهان می‌اندازیم:
معدن کارلین
مجموعه معادن کارلین در ایالت نوادا آمریکا قرار دارد. این مجموعه بیش از ۲۰ درصد از تولید طلا در ایالات متحده را تامین می‌کند. کارلین با ذخایر عظیم و استخراج چند میلیون اونس طلا در سال، یکی از غول‌های صنعت طلا در سطح جهانی است.
معدن گراسبرگ
معدن گراسبرگ در جزیره پاپوآ، اندونزی قرار دارد. این معدن به عنوان بزرگترین معدن طلای روباز جهان در حال فعالیت است. گراسبرگ علاوه بر طلا، مقادیر زیادی مس نیز تولید می‌کند. در این معدن هر ساله بیش از ۵ میلیون اونس طلا استخراج می‌شود.
معدن سادبای آفریقای جنوبی
معدن سادبای در آفریقای جنوبی، بزرگترین معادن طلا زیرزمینی جهان است. این معدن به عنوان یکی از منابع اصلی طلا در آفریقای جنوبی فعال بوده و با وجود چالش‌های عملیاتی، همچنان به تولید مقادیر زیادی طلا ادامه می‌دهد. ذخایر طلا در این معدن به چندین میلیون اونس می‌رسد.
معدن پوبلئو ویخو جمهوری دومینیکن
این معدن در جمهوری دومینیکن قرار دارد. پوبلئو ویخو در حال حاضر از غول‌های تولیدکننده طلا در جهان است. ظرفیت تولید طلا در این معدن حدود ۱ میلیون انس در سال است.
معدن لیهیر پاپوآ گینه نو
معدن لیهیر جزو مهم‌ترین معادن طلای استرالیاست که در پاپوآ گینه نو قرار دارد. این معدن را به دلیل ذخایر غنی و تولید سالانه ۰.۵ میلیون انس طلا می‌شناسند. بعلاوه این معدن در سال‌های اخیر به عنوان یک مرکز اصلی تولید طلا در اقیانوسیه فعالیت می‌کند.
چگونه طلا بسازیم؟!
طلا از فرآیندهای طبیعی خاصی در زمین به وجود می‌آید. اما آیا ممکن است انسان‌ها طلا بسازند؟ در حقیقت، در آزمایشگاه‌ها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و واکنش‌های شیمیایی، می‌توان فلزات مختلف را به طلا تبدیل کرد. اما این فرآیند، پیچیده بوده و هزینه فراوانی دارد. در حالی که تولید طلا در مقیاس وسیع در دسترس نیست، پژوهشگران در تلاش‌اند تا این معجزه‌ی طبیعی را در شرایط مصنوعی بازسازی کنند.
جمع‌بندی
طلای گران‌بها، داستانی پیچیده و شگفت‌انگیز دارد. این فلز مسیر طولانی را از زمان کشف در رودخانه‌ها و معادن تا تبدیل شدن به جواهرات زینتی و ذخایر ارزشمند طی کرده. کشف و استخراج طلا بسیار هیجان‌انگیز است. معادن بزرگ طلا در سراسر جهان در تلاش‌اند تا این گنج‌های طبیعی را به دست آورند. این فرایندها، از استخراج سطحی گرفته تا تکنیک‌های پیشرفته پالایش، همگی در نهایت به ما طلاهای درخشانی می‌دهند. چرخه استخراج و استفاده از طلا، آن را به یکی از رکن‌های اقتصادی و فرهنگی بشر تبدیل کرده. پیش‌بینی می‌شود که طلا تا سالیان طولانی برای آینده نیز، ارزشمندترین گنج طبیعت باقی خواهد ماند.
سوالات متداول
طلا از چه سنگی بدست می‌آید؟
طلا در سنگ‌هایی مانند کوارتز و پیریت یافت می‌شود.
طلا از کجا پیدا می‌شود؟
طلا عمدتاً در معادن و رودخانه‌ها در کشورهایی مثل آفریقای جنوبی، چین و استرالیا یافت می‌شود.
در چه خاکی طلا می‌توان طلا پیدا کرد؟
طلا در خاک‌های غنی از کوارتز یا سنگ‌های آواری یافت می‌شود.
کاشف طلا کیست؟
طلا هزاران سال پیش توسط انسان‌های اولیه کشف شد، اما کشف‌های بزرگ در قرن 19 و 20 میلادی توسط کاوشگران صورت گرفت.
"
