توسط : اگر از شما بپرسند یک فلز باارزش نام ببرید، به‌احتمال زیاد اولین گزینه‌تان طلا خواهد بود. چرا طلا گران‌قدر است؟ چون ویژگی‌هایی دارد که در دیگر فلزات کمتر پیدا می‌شود. مثلاً کمیاب است و راحت می‌توان آن را تصفیه کرد، در مقابل زنگ‌زدگی و خوردگی مقاوم است، رنگ متمایزی دارد و… . به‌خاطر همین ویژگی‌هاست که از طلا نه‌تنها در صنعت جواهرات و زیورآلات، بلکه در صنایع مختلف دیگر مانند شیشه‌سازی هم استفاده میکنند. به نظر شما از کدام نوع طلا در این صنایع استفاده میکنند؟ طلای خام یا طلای ترکیب شده با دیگر فلزات؟ در این مقاله قرار است همه چیز را درباره طلای خام بگوییم. با گلدیکا همراه باشید.
منظور از طلای خام چیست؟
طلای خام در طبیعت به شکل دانه‌ای، رگه‌ای یا تکه‌ای میان سنگ‌ها و آبرفت‌ها وجود دارد. بعد از استخراج، طلا خالص نیست و ذرات دیگر نیز همراه آن‌اند. بنابراین اولین مرحله بعد از استخراج، تصفیه‌کردن طلاست تا ناخالصی‌ها گرفته شوند و طلای خام به دست بیاید. اما باز هم از این طلای خام نمی‌توان استفاده کرد. چون بسیار نرم است و خاصیت چکش‌پذیری بیش از حدی دارد. بنابراین طی مراحل بعدی باید آن را با فلزات دیگر ترکیب کنند تا بتوان از آن در صنایع مختلف استفاده کرد.
طلای خام چه ویژگی‌هایی دارد؟
در جدول مندلیف، طلا را با نام شیمیایی Au پیدا خواهید کرد. همان‌طور که گفتیم طلا فلزی نرم است و درعین‌حال، چگالی زیادی دارد و به‌عنوان یک فلز بسیار سنگین شناخته می‌شود. منظورمان از چگالی زیاد طلا چیست؟ چگالی یک ماده یعنی نسبت جرم آن به حجمش. زمانی که می‌گوییم چگالی طلا بالاست، یعنی طلا نسبت به مواد دیگر، جرم بیشتری در یک حجم مشخص دارد. اجازه بدهید برای درک بهتر، یک مثال بزنیم.
یک مکعب 1 × 1 × 1 سانتی‌متری از آب را در نظر بگیرید. این مقدار آب تقریبا یک گرم وزن دارد. حالا یک مکعب 1 × 1 × 1 سانتی‌متری از طلا را در نظر بگیرید. این مقدار طلا، تقریبا 19.32 گرم وزن دارد. یعنی حدودا 19 برابر بیشتر از آب! پس طلا جزء فلزهای چگال است!
رنگ طلا به‌صورت طبیعی زرد است و درخشندگی نیز دارد. این فلز، در مجاورت با هوا و آب زنگ نمی‌زند و تغییر رنگ نمی‌دهد. در برابر اسیدهای معمولی نیز مقاوم است و به این راحتی‌ها در اسید حل نمی‌شود. بسیار پایدار است و به‌ندرت دچار تغییرات شیمیایی می‌شود. به همین دلیل می‌گوییم طلا، یکی از کم‌واکنش‌ترین عنصرهای جامد است. در آخر باید بگوییم که طلا شکل کریستالی ویژه‌ای هم ندارد.
انواع طلای خامی که در طبیعت یافت می‌شود!
طلای خام به شکل‌های مختلفی در طبیعت یافت می‌شود. مثلاً تکه‌های جامد، ذرات ریزبین شن‌ها یا حتی به‌صورت رگه‌ای بین سنگ‌های آتشفشانی! در ادامه، انواع طلای خامی را معرفی می‌کنیم که در طبیعت پیدا می‌شود.
ناگت طلا (Nugget Gold)
اگر طلا را به‌صورت تکه‌های جامد ولی با شکل نامنظم در طبیعت ببینید، شما ناگت طلا را پیدا کرده‌اید. به آن سنگ طلا هم می‌گویند. این نوع، وزن مشخصی ندارد و ممکن است وزنش از چند گرم تا چند کیلوگرم باشد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید بزرگ‌ترین ناگت طلای یافت شده در تاریخ، ناگت «lcome Stranger» است. این ناگت، 5 فوریه 1869 نزدیک یکی از شهرهای ایالت ویکتوریا، پیدا شد. وزن اصلی آن قبل از جدا شدن از سنگ‌ها و خاک اطراف، حدود 109.59 کیلوگرم بود. بعد از تمیز کردن و حذف ناخالصی‌ها، وزن خالص طلای آن به 72.02 کیلوگرم رسید.
طلای رگه‌ای (Vein Gold)
طلای رگه‌ای به طلاهایی می‌گویند که در ترک سنگ‌های سخت یافت می‌شوند و اصولاً با مواد معدنی دیگری مانند کوارتز همراه‌اند. بعضی وقت‌های آب‌های گرم با مواد معدنی مخلوط می‌شوند که به آن‌ها محلول‌های هیدروترمال می‌گویند. زمانی که این محلول‌ها به عمق زمین نفوذ کنند، طلا را از لایه‌های عمیق‌تر به سمت بالا حمل میکنند. وقتی دما و فشار کاهش پیدا کرد، طلا و مواد معدنی از محلول جدا می‌شوند و در ترک‌ها و شکستگی‌های سنگ‌ها رسوب میکنند. به این شکل، طلای رگه‌ای به جود می‌آید.
طلای آبرفتی (Alluvial Gold)
طلای آبرفتی به ذرات و تکه‌های کوچکی از طلا اشاره دارد که توسط جریان آب از مکان‌های اصلی خود شسته شده و در بستر رودخانه‌ها یا در لایه‌های رسوبی ته‌نشین شده‌اند. این نوع طلا، برخلاف طلای رگه‌ای، به‌راحتی استخراج می‌شود و یکی از منابع مهم طلای معدنی است.
طلای خاکه (Gold Dust)
طلای خاکه ذرات بسیار ریز طلاست. اصولاً شکل پودر مانند دارد. این نوع طلا را معمولاً در فرایندهای معدن‌کاری یا در رسوبات رودخانه‌ها پیدا میکنند. بسیاری از جویندگان طلا در دوران تب طلای قرن نوزدهم، این نوع طلا را استخراج می‌کردند. در رودخانه‌های کالیفرنیا و کلوندایک در کانادا، مقادیر بسیار زیادی طلای خاکه استخراج شد که به رشد اقتصادی و توسعه این مناطق کمک کرد.
طلای محصور در سنگ‌ها (Refractory Gold)
این نوع طلا در داخل سنگ‌های سخت محصور شده و به‌راحتی نمی‌توان استخراجشان کرد. برای جدا کردن این نوع طلا از سنگ‌های میزبان، نیاز به فرایندهای خاص شیمیایی یا حرارتی است. طلای محصور در سنگ‌ها با طلای رگه‌ای متفاوت است. مثلاً خلاف این نوع طلا، طلای رگه‌ای، معمولاً به‌صورت آزاد یافت می‌شود و استخراجش کار راحتی است. همان‌طور که گفتیم طلای رگه‌ای محصول هیدروترمال است. اما طلای مقاوم در سنگ‌هایی یافت می‌شود که حاوی مواد معدنی دیگری مانند سولفیدها (پیریت یا آرسنوپیریت) هستند که طلا را به طور فیزیکی یا شیمیایی محصور میکنند.
طلای خام چه کاربردهایی دارد؟
حالا از این طلای خامی که با این حجم از زحمت استخراج می‌شود، چه استفاده‌هایی می‌توان کرد؟ مسلماً می‌دانید که یکی از کاربردهای اصلی طلای خام، ساخت زیورآلات و جواهرات است. اما به جزء این صنعت، از طلای خام در صنعت الکترونیک، دندان‌پزشکی، هنرهای زینتی و… هم استفاده میکنند. کاربردهای طلا را در ادامه بیشتر بررسی خواهیم کرد.
ساخت جواهرات، هنرهای زینتی و…
چرا بین این‌همه فلز، طلا را برای جواهرسازی و زیورآلات انتخاب کرده‌اند؟ باید بگوییم از طلا به‌خاطر درخشندگی، رنگ زیبا و مقاومت در برابر تغییرات شیمیایی، به‌عنوان ماده اصلی در ساخت جواهرات استفاده میکنند. البته، کمیاب بودن آن هم روی ارزشمند شدنش تأثیر بسیاری دارد. همان‌طور که گفتیم طلای خام نرم است. بنابراین برای‌آنکه بتوان با آن جواهرات مقاوم ساخت، باید با فلزات دیگر مانند نقره، مس یا پلاتین ترکیبش کرد. به همین دلیل است که در دنیای جواهرات، طلا را با خلوص مختلف می‌فروشند که در اصطلاح بازار به آن عیار می‌گویند.
طلای خام را پس از تصفیه به ورق‌های نازک طلا تبدیل میکنند تا آن را برای تزیینات در معماری، هنرهای دستی و سایر صنایع تزیینی به کار بگیرند. از طلا به دلیل زیبایی و دوام، در مجسمه‌سازی و ساخت آثار هنری ارزشمند نیز استفاده میکنند. مسلماً آثار هنری ساخته شده با طلا، ارزش مادی و معنوی بیشتری خواهند داشت.
سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش
طلا به دلیل کمیاب بودن ارزشمند است و به همین خاطر، به یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. طلای خام را بعد از تصفیه، به‌صورت شمش در می‌آورند که 99.9 درصد خالص‌اند. بانک‌ها، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران از شمش‌های طلا به‌عنوان یک پناهگاه امن در برابر نوسانات بازار استفاده میکنند. در بسیاری از کشورها، مانند ایران عزیز خودمان، به‌جای شمش، از سکه طلا نیز برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
صنعت الکترونیک، هوافضا، شیمیایی و…
بله! از طلا در ساخت قطعات الکترونیکی نیز استفاده میکنند! چرا؟ چون فلز طلا نه‌تنها یک رسانای عالی است، بلکه در برابر اکسیداسیون نیز مقاومت دارد. به همین خاطر در ساخت قطعات الکترونیکی مانند کانکتورها، مدارهای چاپی و قطعات نیمه‌هادی از آن استفاده میکنند. برای استفاده از آن، بعد از تصفیه طلا، به ورق‌های نازک تبدیلش میکنند.
از طلای خام برای روکش کردن قطعات مختلف در صنعت، به‌ویژه در صنایع هوایی و فضایی، استفاده میکنند. این روکش‌ها، از فلزات زیرین در برابر خوردگی و سایش محافظت میکنند. در برخی از فرایندهای شیمیایی نیز طلا را به‌عنوان کاتالیزور به کار می‌گیرند.
کاربردهای پزشکی و دندان‌پزشکی
احتمالاً پیرمردها یا پیرزن‌هایی را دیده‌اید که دندان طلا دارند یا یکی از دندان‌هایشان را با طلا روکش کرده‌اند. دندانپزشکان یا همان طبیبان قدیمی، از طلا برای روکش کردن دندان استفاده می‌کردند. چون در برابر خوردگی مقاوم بود و در رطوبت دهان نیز زنگ نمی‌زد. از طلا در حوزه‌های زیر نیز استفاده میکنند:
- داروهای ضدالتهابی برای آرتریت روماتوئید؛
- در تحقیقات مرتبط با تشخیص و درمان سرطان؛
- به‌عنوان عوامل کنتراست در تصویربرداری‌های پزشکی مانند سی‌تی‌اسکن (CT scan)؛
- در پرتودرمانی برای تخریب دقیق‌تر سلول‌های سرطانی و کاهش آسیب به بافت‌های سالم؛
- و… .
طلای خام با طلای آب شده چه فرقی می‌کند؟
طلای خام را با طلای آب شده اشتباه نگیرید که زمین تا آسمان باهم فرق میکنند! طلای خام، طلایی است که به‌تازگی از معادن استخراج شده و هنوز فراوری یا تصفیه نشده است. این نوع ناخالصی دارد و احتمالاً مواد معدنی دیگری همراه دارد. اما طلای آب شده، از ذوب کردن اشکال مختلف طلا، مانند جواهرات قدیمی، سکه‌ها، شمش‌ها و… به دست می‌آید. این طلا را بعد از ذوب در قالب‌های مختلف می‌ریزند، اما مانند شمش، ظاهری تمیز و مرتب ندارند. ادامه تفاوت این دو را با دقت بخوانید:
خلوص!
این دو از نظر خلوص نیز تفاوت زیادی دارند. طلای خام ناخالصی‌های مختلفی دارد و بعد از تصفیه شدن، خالص می‌شود و به عیار 24 یا همان خلوص 99.9 می‌رسد. درصورتی‌که خلوص طلای آب شده، بستگی به منبع اولیه طلا و فرایند ذوب آن دارد. مثلاً اگر طلاهای هجده عیار را باهم آب کنند، خلوص طلای آب شده نیز همان هجده عیار است. اصولاً خلوص طلای آب شده را در آزمایشگاه مشخص میکنند.
کاربرد
قبل استفاده از طلای خام در صنایع مختلف باید آن را تصفیه کنند تا خالص شود. در واقع این نوع طلا همچنان در مراحل اولیه خام استخراج و فراوری قرار دارد و آن را به طور مستقیم در بازار نمی‌فروشند طلای آب شده را به دلیل خلوص بیشتر و شکل قابل‌استفاده، مستقیماً در بازار طلا معامله میکنند.
قیمت و ارزش
قیمت و ارزش چطور؟ به دلیل وجود ناخالصی‌ها و نیاز به فراوری بیشتر، قیمت طلای خام، پایین‌تر از طلای تصفیه شده یا آب شده است. قیمت طلای خام به عوامل مختلفی مانند میزان طلا در سنگ معدن و هزینه‌های فراوری بستگی دارد. اما طلای آب شده را با تبدیل وزن آن به وزن طلای 18 عیار در بازار معامله میکنند. زیرا خلوص آن مشخص است و می‌توان راحت از آن در صنایع مختلف استفاده کرد. پس قیمت طلای آب شده را بر اساس وزن و عیار مشخص میکنند.
طلای آب شده بخریم یا طلای خام؟ کدام‌یک بهتر است؟
همان‌طور که در مقاله گفتیم، کاربرد طلای آب شده با طلای خام با یکدیگر فرق دارند. اگر قصدتان سرمایه‌گذاری است، مسلماً باید طلای آب شده بخرید! چون طلای خام اصلاً در بازار معامله نمی‌شود! اما شما می‌توانید طلای آب شده را در وزن‌های مختلف، از گلدیکا، بازار امن طلا، تهیه کنید.
هر آنچه که باید درباره طلای خام می‌دانستید را گفتیم. با خواندن این مقاله متوجه شدید که طلا جزء فلزهای پرارزش جهان است که کاربردهای بسیاری دارد. گفتیم که نمی‌توان از طلای خام به شکلی که هست استفاده کرد و باید آن را تصفیه کرد و با فلزهای دیگر، متناسب با کاربردشان، ترکیب کرد. اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید، باید طلای آب شده تهیه کنید. نمی‌توان روی طلای خام، در بازار معامله کرد.
"
