توسط : سنگ دلربا یک کوارتز نیمه‌شفاف است که به خاطر وجود ناخالصی‌هایی مانند میکای مسکویت، هماتیت و گوتیت جلوه رنگین‌کمانی خاصی به خود می‌گیرد. تاریخچه این سنگ به طور تصادفی با شیشه‌سازان ونیزی در قرن هجدهم آغاز شد، اما باستان‌شناسان استفاده از آن را در ابزارهای اولیه بشر تا 2.5 میلیون سال پیش ردیابی کرده‌اند. سنگ دلربای اصل را می‌توان با بررسی رنگ نواری (نه یکدست)، درخشش غیریکنواخت، شکل محدب، وزن مخصوص 2.65 و سختی 7 در مقیاس موس شناسایی کرد. بسیاری از مردم این سنگ قیمتی را، نماد شانس، آرامش و خلاقیت می‌دانند و برای متولدین اردیبهشت، مهر و آبان مناسب است.
سنگ دلربا چیست و خواستگاه آن کجاست؟
این سنگ (آونتورین) نوعی کوارتز نیمه‌شفاف است که به خاطر درخشش و جلوه رنگین‌کمانی خاصش شهرت دارد. این سنگ که در رده اکسیدها طبقه‌بندی می‌شود، معمولاً به رنگ سبز است، اما در رنگ‌های قهوه‌ای تیره، آبی، قرمز و زرد نیز وجود دارد.
ویژگی اصلی سنگ دلربا، درخشش خاصی به نام آوانتورسنس است که به دلیل وجود ناخالصی‌هایی مانند میکای مسکویت، هماتیت و گوتیت در آن شکل می‌گیرد. این سنگ در ایران به گلدستون نیز معروف است و نام آن از کلمه ایتالیایی به معنای تصادفی گرفته شده است.
از نظر علمی، سنگ دلربا فرمول شیمیایی SiO۲ دارد. این سنگ با ساختار بلوری شش‌گوش است و تا دمای 573 درجه پایدار می‌ماند. شکل بلورهای آن معمولاً منشوری، دو هرمی یا شبه مکعب است و درخشش شیشه‌ای تا صدفی دارد. وقتی می‌شکند، شکل صدفی و تراشه‌ای خشن پیدا می‌کند و وزن مخصوص آن حدود 2.65 است.
این سنگ شبیه آپاتیت، پولوسیت، بریل، توپاز و فناکیت است. جالب اینکه این سنگ می‌تواند در محیط‌های مختلفی مثل دگرگونی، ماگمایی یا رسوبی شکل بگیرد. به علاوه، سنگ دلربا بیشتر در هند پیدا می‌شود، اما در چین، اسپانیا، برزیل، آمریکا و روسیه هم وجود دارد. البته، کسانی که به انرژی سنگ‌ها اعتقاد دارند، دلربا را با سیاره عطارد و چاکراهای ششم و هفتم ارتباط می‌دهند.
کشف دنیای شگفت‌انگیز سنگ های قیمتی؛ معرفی 27 سنگ قیمتی جهان!
سنگ دلربا چطور کشف شد؟
سنگ دلربا با داستانی شگفت‌انگیز کشف شد. در قرن هجدهم میلادی شیشه‌سازان ونیزی به طور کاملاً تصادفی با این سنگ آشنا شدند. نام دلربا هم از همین ماجرا می‌آید؛ از کلمات ایتالیایی a و ventura که به معنی تصادفی یا اتفاقی است. روزی یکی از کارگران شیشه‌سازی، به طور اتفاقی مقداری فلز را درون ظرف شیشه مذاب ریخت. پس از خنک شدن شیشه، آن‌ها با ماده‌ای رنگین‌کمانی و درخشان روبه‌رو شدند که بعدها به سنگ طلایی معروف شد.
خانواده ایتالیایی میوتی (Miotti) اولین کسانی بودند که شیشه‌ای رنگین‌کمانی مشابه سنگ دلربا ساختند. آن‌ها در جریان تولید خود، هنگامی که مواد مس به دو قسمت شیشه‌ای تقسیم شدند، به طور اتفاقی این ترکیب درخشان را کشف کردند. این رویداد منجر به ساخت سنگ طلایی و سنگ دلربای مصنوعی شد که تشخیص طلای اصل از بدل خود یک تخصص خاص و ویژه لازم دارد. جالب است که حتی نام میکای مسکویت که از ناخالصی‌های مهم سنگ دلرباست، از نوعی شیشه به نام شیشه مسکووی گرفته شده است.
البته این سنگ طبیعی تاریخچه‌ای بسیار قدیمی‌تر دارد. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، از بیش از 2.5 میلیون سال پیش انسان‌ها از این سنگ استفاده می‌کردند. در رودخانه اوموی اتیوپی، ابزارهایی از جنس کوارتز دلربا کشف شده که قدمتی باورنکردنی دارند. سختی مناسب و شکنندگی یکنواخت این سنگ، آن را برای ساخت ابزارهای اولیه بسیار مناسب کرده بود.
همچنین برخی منابع اشاره می‌کنند که این سنگ ابتدا در اساس افسانه‌ها، توسط کشاورزان در معادن هند کشف شد و بعدها در سایر نقاط جهان نیز شناسایی گردید.
گونه های مشابه سنگ دلربا
چند نوع سنگ وجود دارند که مردم آن‌ها را با سنگ دلربا اشتباه می‌گیرند. متخصصان جواهر تعداد انگشت‌شماری از سنگ‌های مشابه دلربا را می‌شناسند که با آزمایش خراشیدگی و بررسی رنگ به راحتی قابل تشخیص‌اند.
سنگ خورشیدی (Sunstone)
سنگ خورشیدی یا فلدسپات دلربا رنگ‌های نارنجی تا قرمز دارد و جواهرشناسان نام آن را از درخشش گرم و طلایی‌اش گرفته‌اند. این سنگ شفافیت بیشتری نسبت به کوارتز سنگ دلربا دارد و متخصصان آن را راحت‌تر تشخیص می‌دهند. نور خورشید از میان این سنگ عبور می‌کند و جلوه‌ای شبیه غروب خورشید ایجاد می‌کند. امروزه جواهرفروشان خورشیدی را به عنوان سنگی مستقل می‌شناسند و نام دلربا را فقط برای گونه کوارتزی استفاده می‌کنند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | نارنجی تا قرمز |
| شفافیت | بالا |
| جنس | از خانواده فلدسپات |
| درخشندگی | متالیک |
| سختی | کمتر از کوارتز سنگ دلربا |
مالاکیت (Malachite)
مالاکیت رنگ سبز زمردی دارد و هنرمندان و جواهرسازان الگوهای دایره‌ای یا نواری زیبای آن را تحسین می‌کنند. دانشمندان این سنگ را کربنات مس بازی می‌نامند و طراحان از نقش‌های طبیعی موج‌دار روی آن در هنر و جواهرسازی استفاده می‌کنند. صنعتگران هم مالاکیت را نرم‌تر از سنگ دلربا می‌دانند و متخصصان آن را به خاطر نداشتن درخشش رنگین‌کمانی از دلربا تشخیص می‌دهند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | سبز روشن تا سبز تیره |
| الگو | دایره‌ای یا نواری |
| سختی | 3.5 تا 4 (نرم‌تر از دلربا) |
| ترکیب | کربنات مس بازی |
| کاربرد | جواهرسازی و مجسمه‌سازی |
واریسیتی (Variscite)
واریسیتی رنگ سبز دلنشین و جلای مومی خاصی دارد. این سنگ از فسفات آلومینیوم آبدار است و معدنچیان آن را در طبیعت به صورت توده‌ای یا رگه‌ای می‌یابند. درمانگران سنتی نیز واریسیتی را آرامش‌بخش و متعادل‌کننده می‌شناسند و جواهرسازان از آن برای ساخت قطعات منحصربه‌فرد استفاده می‌کنند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | سبز روشن تا سبز زمردی |
| سختی | 3.5 تا 4.5 |
| جلا | مومی |
| ترکیب | فسفات آلومینیوم آبدار |
| شفافیت | نیمه‌شفاف تا کدر |
یشم (Jade)
مردم اصطلاح یشم هندی را گاهی اشتباهاً برای سنگ دلربا استفاده می‌کنند. یشم واقعی از دو نوع کانی نفریت و جیدیت است و مهندسان استحکام فوق‌العاده‌ای در آن می‌بینند. مردم شرق این سنگ را بسیار ارزشمند می‌دانند و در فرهنگ‌های کهن نماد خوش‌شانسی و سلامتی است. در یشم ساختاری متراکم‌تر از دلربا وجود دارد و جواهرشناسان آن را به دلیل نداشتن درخشش رنگین‌کمانی از دلربا تشخیص می‌دهند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | معمولاً سبز، در رنگ‌های دیگر هم یافت می‌شود |
| ساختار | متراکم و الیافی |
| سختی | 6 تا 6.5 برای نفریت و 6.5 تا 7 برای جیدیت |
| چقرمگی | بسیار بالا |
| کاربرد | جواهرسازی و حکاکی |
کلدئون (Chalcedony)
کلدئون نوعی کوارتز میکروکریستالی است که شفافیت نیمه‌مات دارد. ماهرترین چشم‌ها در این سنگ بافت موجی لطیفی می‌بینند و رنگ‌های متنوعی دارد. دانشمندان کلدئون را سرسلسله خانواده بزرگی از سنگ‌ها می‌دانند که سنگ عقیق و کارنلین از اعضای معروف آن‌اند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | خاکستری، آبی، قهوه‌ای |
| شفافیت | نیمه‌مات |
| سختی | 6.5 تا 7 |
| بافت | موجی یکنواخت |
| ترکیب | دی‌اکسید سیلیکون |
یمانی (Yemeni Agate)
یمانی یا عقیق یمانی سنگی با لایه‌های رنگی زیباست که بیشتر رنگ‌های قرمز، نارنجی و سفید دارد. مورخان برای این سنگ قدمت تاریخی بالایی قائل‌اند و جایگاه ویژه‌ای برای آن در سنت‌های خاورمیانه می‌شناسند. جلای شیشه‌ای درخشانی در یمانی است اما اثر رنگین‌کمانی سنگ دلربا را ندارد. همچنین، جواهرسازان سنتی از این سنگ در ساخت انگشترها بسیار استفاده می‌کنند.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | معمولاً قرمز، نارنجی و سفید |
| الگو | لایه‌ای یا نواری |
| سختی | 6.5 تا 7 |
| منشأ | یمن و کشورهای خاورمیانه |
| کاربرد | جواهرسازی و انگشترسازی |
آمازون (Amazonite)
آمازون یا آمازونیت با رنگ سبز فیروزه‌ای است که اغلب رگه‌های سفیدی دارد. این سنگ از خانواده فلدسپار میکروکلین است و آن را به افتخار رود آمازون نامگذاری کرده‌اند. به علاوه، جلای مرواریدی زیبایی در آمازون است و جواهرسازان از آن برای ساخت قطعات زیبا استفاده می‌کنند. این سنگ سختی کمتری نسبت به دلربا دارد و به دلیل نداشتن درخشش رنگین‌کمانی از دلربا متمایز است.
| ویژگی | توضیح |
| رنگ | سبز فیروزه‌ای تا آبی-سبز |
| الگو | اغلب با رگه‌های سفید |
| سختی | 6 تا 6.5 |
| ترکیب | فلدسپار پتاسیم |
| منشأ | برزیل، ماداگاسکار، روسیه، آمریکا |
تشخیص سنگ دلربا اصل
می‌توانید سنگ دلربای اصل را با آزمایش سختی، بررسی وزن مخصوص و مشاهده درخشش غیریکنواخت آن از نمونه‌های تقلبی تشخیص دهید.
توجه به رنگ سنگ
سنگ دلربای اصل را معمولاً به رنگ سبز روشن تا سبز تیره می‌شناسند و فروشندگان این سنگ را در رنگ‌های دیگری مانند آبی، قرمز، نارنجی، زرد، قهوه‌ای و هلویی هم عرضه می‌کنند.
می‌توانید سنگ را در دست بگیرید و نور را به آن بتابانید؛ سنگ اصل رنگ‌های نواری از تیره تا روشن نشان می‌دهد. مثلاً یک سنگ دلربای سبز را مقابل نور می‌گیرید و طیفی از سبز روشن تا سبز زمردی را در آن می‌بینید، در حالی که تولیدکنندگان نمونه تقلبی معمولاً رنگ یکدستی به آن می‌دهند.
درخشندگی و شفافیت
سنگ دلربای اصل درخشش خاص آوانتورسنس دارد که در واقع ناخالصی‌های متالیک براق آن را ایجاد می‌کنند. جواهرفروشان این درخشش رنگین‌کمانی منحصربه‌فرد را مهم‌ترین ویژگی برای تشخیص سنگ دلربای اصل می‌دانند.
نمونه‌های مات معمولاً به فراوانی ناخالصی‌های مسکویت کرم‌دار است. می‌توانید سنگ دلربا را زیر نور مستقیم بگیرید و آن را بچرخانید؛ نقاط کوچک داخل سنگ مانند ستاره‌های کوچکی می‌درخشند که در نمونه‌های تقلبی چنین جلوه‌ای نمی‌بینید یا درخشش آن‌ها بسیار یکنواخت است.
برش و شکل سنگ
سنگ دلربای اصل تقریباً همیشه به شکل کوژ (محدب) است و آن را برای ساخت اشکال گرد، بیضی، گنبدی و اشکال فانتزی مانند تریلیون، گلابی و قلبی به کار می‌برند. به علاوه، برش سنگ دلربای اصل معمولاً ظریف و دقیق است و لبه‌های آن را تمیز و صاف می‌سازند.
اگر یک انگشتر با سنگ دلربا را بررسی کنید، سطح سنگ را برآمده و محدب می‌بینید و نه تخت. همچنین صنعتگران سنگ دلربا را اغلب به شکل مهره‌های جواهری درمی‌آورند که طراحان در گردنبندها و دستبندها استفاده می‌کنند.
وزن سنگ دلربا
وزن مخصوص سنگ دلربا حدود 2.65 است و سنگ دلربای اصل در مقایسه با اندازه‌اش، وزن متعادلی دارد؛ نه بیش از حد سبک و نه خیلی سنگین.
می‌توانید برای تشخیص نگین اصل از بدل ، دو سنگ با اندازه مشابه را در دست بگیرید؛ سنگ دلربای اصل حس متفاوتی از نظر وزنی نسبت به شیشه یا پلاستیک به شما می‌دهد. مثلاً وقتی یک سنگ دلربای 1 سانتی‌متری را با یک مهره شیشه‌ای هم‌اندازه مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که سنگ دلربا کمی سنگین‌تر است.
انعطاف‌پذیری
سختی سنگ دلربای اصل 7 در مقیاس موس و بسیار سخت و بدون انعطاف‌پذیری است. متخصصان این سنگ را با شکستگی حلزونی می‌شناسند که آن را از سنگ‌های مشابه متمایز می‌کند. برای آزمایش سختی، سعی کنید سنگ مشکوک را با چاقوی فولادی (سختی حدود 5.5) خراش دهید؛ چاقو سنگ دلربای اصل را خراش نمی‌دهد.
مثلاً وقتی با ناخن (سختی حدود 2.5) روی سنگ دلربا بکشید، هیچ اثری روی سنگ نمی‌بینید، اما اگر تولیدکنندگان سنگ تقلبی را از جنس پلاستیک ساخته باشند، ممکن است سنگ خراش بردارد.
خواص سنگ دلربا چیست؟
سنگ دلربا دارای خواص درمانی و انرژی‌بخش متعددی است که افراد از گذشته تا امروز به آن اعتقاد دارند. مردم این سنگ را به عنوان سنگ شانس می‌شناسند و نماد آرامش، صبر و خلاقیت هم است.
- کاهش اضطراب و استرس: سنگ دلربا ارتعاشات ذهنی و بدنی را تسکین می‌دهد و به فرد کمک می‌کند تا در برابر چالش‌ها آرامش خود را حفظ کند.
- تسکین دردهای جسمی: این سنگ تنش معده را کاهش می‌دهد و به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. افراد دچار سردرد میگرنی با قرار دادن این سنگ روی پیشانی، تسکین قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
- بهبود مشکلات تنفسی: متخصصان طب سنتی این سنگ را برای جلوگیری از حملات آسمی توصیه می‌کنند؛ زیرا بیماران با نگهداری سنگ دلربا نزدیک قفسه سینه، شدت حملات آسمی خود را کاهش می‌دهند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: سنگ دلربا انرژی‌های فصل بهار و زندگی را تأمین می‌کند و قدرت بدنی را افزایش می‌دهد. افراد با استفاده مداوم از این سنگ، مقاومت بدن خود را در برابر بیماری‌ها بالا می‌برند.
- درمان مشکلات پوستی: این سنگ در درمان آکنه، شوره سر و سایر مشکلات پوستی مؤثر است و درمانگران آب شسته شده با سنگ دلربا را برای شست‌وشوی مناطق مشکل‌دار پوست توصیه می‌کنند.
- استحکام استخوان‌ها: استفاده مداوم از سنگ دلربا استخوان‌های بدن را تقویت می‌کند و سالمندان با استفاده از زیورآلات حاوی این سنگ، به تدریج استحکام استخوانی بیشتری احساس می‌کنند.
- کاهش حساسیت و آلرژی: افراد از این سنگ برای کاهش واکنش‌های آلرژیک استفاده می‌کنند. آن‌ها با نگهداری سنگ دلربا در محیط زندگی، کاهش نشانه‌های آلرژی فصلی را گزارش می‌دهند.
سنگ دلربا که به دلیل ارزشش که همچون قیمت طلا می‌تواند متغیر باشد، با سنگ‌های مشابهی مانند سنگ خورشیدی، مالاکیت، واریسیتی، یشم، کلدئون، یمانی و آمازون گاهی اشتباه گرفته می‌شود که هر کدام ویژگی‌های متمایزکننده خود را دارند. طرفداران سنگ‌درمانی به خواص درمانی متعددی برای این سنگ، با ظاهر فریبنده‌اش که یادآور طلای آب شده است، معتقدند از جمله کاهش اضطراب، تسکین دردهای جسمی، بهبود مشکلات تنفسی، تقویت سیستم ایمنی، درمان مشکلات پوستی و کمک به استحکام استخوان‌ها. نگهداری از سنگ دلربا کار دشواری نیست و کافی است آن را ماهی دو بار زیر آب شسته و ماهی یک‌بار به مدت 20 دقیقه در نور خورشید قرار دهید.
"
