توسط : به گزارش بخش خبری گلدیکا، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تخصیص یارانه انرژی بر اساس کد ملی این است که مردم را در صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف بنزین ذی‌نفع می‌کند. در این شیوه، صنعت حمل‌ونقل می‌تواند به‌جای بنزین از سوخت‌های یارانه‌ای CNG، LPG و برق استفاده کند و بنزین یارانه‌ای تنها به خود افراد اختصاص داده می‌شود. این رویکرد، علاوه بر ایجاد عدالت، مردم را به کاهش مصرف و کسب منفعت اقتصادی بیشتر تشویق می‌کند.
بنزین یکی از کالاهای اساسی کشور است که طی سال‌های گذشته با قیمت یارانه‌ای عرضه شده و همین موضوع حساسیت زیادی نسبت به هرگونه افزایش قیمت ایجاد کرده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اجرای بنزین سه‌نرخی نه‌تنها راه‌حل مناسبی نیست، بلکه مشکل را پیچیده‌تر می‌کند. نخستین مسئله این است که مردم در این مدل، انگیزه‌ای برای اصلاح مصرف نخواهند داشت و پس از مدتی نرخ سوم اثرگذاری خود را از دست می‌دهد، در نتیجه دولت مجبور می‌شود دوباره قیمت را افزایش دهد و هر چند ماه یک‌بار جامعه با شوک قیمتی مواجه می‌شود. در حالی‌که گزینه‌های بهتری برای اصلاح نظام توزیع یارانه بنزین روی میز وجود دارد.
ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین میزان یارانه انرژی را پرداخت می‌کند، بنابراین طراحی مدل عادلانه برای توزیع بنزین اهمیت زیادی دارد. این اصلاح باید به‌گونه‌ای باشد که اکثریت جامعه، به‌خصوص دهک‌های پایین، متضرر نشوند و در عین حال مردم با سازوکار جدید همراهی کنند. اکنون افرادی که خودروهای متعدد یا گران‌قیمت دارند، بیشترین بهره را از یارانه بنزین می‌برند، در حالی‌که میلیون‌ها نفر که خودرو ندارند هیچ سهمی از این یارانه دریافت نمی‌کنند. تخصیص سهمیه به نفر می‌تواند این بی‌عدالتی را برطرف کند.
بر اساس یک مقاله معتبر کنفرانسی درباره سیاست‌های قیمتی انرژی، میزان بهره‌مندی دهک‌های مختلف جامعه از یارانه بنزین تفاوت فاحشی دارد. دهک‌های بالای درآمدی، به دلیل داشتن خودروهای بیشتر، ده‌ها برابر بیشتر از دهک‌های پایین از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شوند. طبق همین داده‌ها، بیشترین دریافت یارانه بنزین در دهک بالا بیش از ۱۷.۵ برابر کمترین میزان دریافت در دهک پایین است؛ این اختلاف بزرگ نشان‌دهنده شدت ناعادلانه بودن مدل فعلی است.
در حال حاضر نیز حدود ۴۵ درصد خانوارهای کشور هیچ یارانه بنزینی دریافت نمی‌کنند، چون اصلاً خودرو ندارند؛ این رقم معادل حدود ۱۳ میلیون خانوار است. از سوی دیگر، تنها ۴.۶ درصد خانوارها مالک ۲۲ درصد خودروهای کشور هستند و بیشترین منفعت را از یارانه بنزین می‌برند. بدیهی است که اجرای بنزین سه‌نرخی، این بی‌عدالتی را حتی بیشتر خواهد کرد.
مدل «بنزین به نفر» علاوه بر ایجاد عدالت، ترکیب سبد سوخت کشور را نیز اصلاح می‌کند. با گسترش مصرف CNG، LPG و برق در بخش حمل‌ونقل، وابستگی به بنزین یارانه‌ای کاهش می‌یابد و سهم بنزین به تدریج فقط به مصرف شخصی افراد محدود می‌شود. این تفکیک کاربری، مسیر حذف یارانه بنزین در بخش حمل‌ونقل و توزیع واقعی آن بین مردم را هموار می‌کند.
مهم‌ترین دستاورد این طرح، ذی‌نفع شدن مردم در مصرف بهینه است. زمانی که بنزین یارانه‌ای به هر فرد اختصاص یابد، شخص می‌تواند در صورت کم‌مصرفی از فروش سهم خود یا صرفه‌جویی، منفعت اقتصادی بیشتری کسب کند. از سوی دیگر، قاچاق سوخت نیز با رسمی شدن امکان صادرات بنزین توسط دولت و اصلاح نظام یارانه‌ای تقریباً به صفر می‌رسد.
بنزین به کد ملی، علاوه بر افزایش شفافیت، کنترل مصرف را به خود مردم می‌سپارد و موجب تحقق عدالت در توزیع یارانه انرژی می‌شود. این مدل قادر است ساختار فعلی ناعادلانه را اصلاح کرده و بدون ایجاد فشار اقتصادی بر دهک‌های پایین، زمینه یک اصلاح پایدار و منطقی در نظام یارانه‌ای کشور را فراهم کند.
منبع: تابناک
