توسط : به گزارش بخش خبری گدیکا، دولت با هدف دقیق‌تر کردن نظام دهک‌بندی یارانه‌ها، شاخص تازه‌ای تحت عنوان «خرید خرد» را به مجموعه معیارهای شناسایی خانوارهای پردرآمد اضافه کرده است. بر اساس این تصمیم، چنانچه میانگین ماهانه خریدهای خرد و هزینه اجاره مسکن یک خانوار سه‌نفره طی شش ماه گذشته بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، آن خانوار در دهک‌های بالای درآمدی قرار گرفته و یارانه نقدی‌اش قطع می‌شود.
معیار تازه برای دهک‌بندی یارانه‌بگیران
به گزارش اقتصادآنلاین، شاخص «خرید خرد» به‌منظور تسهیل در ارزیابی وضعیت مالی خانوارها و تشخیص دقیق‌تر دهک‌های درآمدی طراحی شده است. این شاخص از مجموع تراکنش‌های کارتخوانی فروشگاهی استخراج می‌شود و مبنای آن میانگین شش‌ماهه خرید و اجاره خانوار است. هدف دولت از افزودن این معیار، استفاده از داده‌های واقعی و قابل‌اعتماد به‌جای اطلاعات غیرشفاف درآمدی است.
نحوه محاسبه شاخص خرید خرد
در این طرح برای هر فرد، سقف مجاز خرید خرد ماهانه ۱۰ میلیون تومان تعیین شده است. بنابراین، سقف مجاز برای خانوار سه‌نفره ۳۰ میلیون تومان در ماه خواهد بود. اگر مجموع هزینه‌های خرد و اجاره مسکن از این حد عبور کند و میانگین شش‌ماهه آن از مرز ۵۰ میلیون تومان بگذرد، خانوار مورد نظر از فهرست یارانه‌بگیران حذف خواهد شد. استفاده از داده‌های کارتخوان به دولت امکان می‌دهد بدون نیاز به بررسی پیچیده حساب‌های بانکی، سطح واقعی مصرف و توان مالی خانوار را بسنجند.
چرا خرید خرد جایگزین درآمد شد؟
به گفته کارشناسان، تعیین درآمد واقعی خانوارها به‌دلیل تنوع مشاغل، وجود درآمدهای غیررسمی و کمبود شفافیت در حساب‌ها، همواره با خطا همراه بوده است. در نتیجه دولت تصمیم گرفته به‌جای سنجش درآمد، الگوی مصرف را ملاک قرار دهد. شاخص خرید خرد به دلیل ارتباط مستقیم با رفتار مصرفی، می‌تواند تصویر واقعی‌تری از سطح رفاه و قدرت خرید مردم ارائه دهد و دهک‌های بالاتر را با دقت بیشتری از سایر گروه‌ها تفکیک کند.
میانگین شش‌ماهه برای کاهش خطا
برخلاف طرح‌های پیشین که گاهی فقط بر اساس یک ماه هزینه تصمیم‌گیری می‌کردند، در طرح جدید میانگین شش‌ماهه محاسبه می‌شود. این تغییر برای جلوگیری از اشتباه در شناسایی دهک‌هاست؛ زیرا ممکن است هزینه‌های فصلی، مخارج ناگهانی یا خریدهای مناسبتی باعث شود خانوارها به‌طور موقت سطح هزینه بالاتری داشته باشند. با لحاظ بازه زمانی بلندتر، نوسانات موقتی کمتر بر نتیجه نهایی اثر می‌گذارند.
پیامدها و واکنش کارشناسان
کارشناسان اقتصادی معتقدند استفاده از شاخص خرید خرد می‌تواند گامی مؤثر برای افزایش دقت دهک‌بندی یارانه‌ها باشد، اما همزمان هشدار می‌دهند که احتمال بروز خطا در تشخیص دهک خانوارهای متوسط نیز وجود دارد. بسیاری از خانواده‌ها، به‌ویژه مستأجران، ممکن است به‌دلیل هزینه‌های بالای اجاره یا تراکنش‌های مشترک خانوادگی، اشتباهاً در گروه پردرآمدها قرار گیرند.
به همین دلیل، تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند دولت پیش از حذف یارانه‌ها، سازوکار اعتراض و بازبینی را تقویت کند تا خانوارهایی که به‌اشتباه از فهرست یارانه‌بگیران حذف می‌شوند، بتوانند وضعیت خود را اصلاح نمایند. در غیر این صورت، خطر از بین رفتن عدالت اقتصادی و نارضایتی طبقات متوسط و پایین جامعه وجود دارد.
در مجموع، طرح جدید دولت اگرچه می‌تواند تصویر دقیق‌تری از وضعیت اقتصادی خانوارها ترسیم کند، اما موفقیت آن به دقت در اجرا، شفافیت اطلاعات و ایجاد فرصت اعتراض برای مردم وابسته است.
منبع: خبرآنلاین
