توسط : به گزارش بخش خبری گلدیکا، در حالی که بسیاری از فعالان بازار سرمایه به بهبود شرایط بورس امید داشتند، هفته اول مردادماه یکی از ضعیف‌ترین عملکردهای اخیر بورس رقم خورد. شاخص کل با کاهش چشمگیر ۵.۴۲ درصدی به سطح دو میلیون و ۶۸۱ هزار واحد رسید و شاخص هم‌وزن نیز با افت ۴.۱۵ درصدی، روند نزولی بازار را تأیید کرد.
کارشناسان معتقدند مجموعه‌ای از عوامل باعث این وضعیت شده است؛ از جمله شایعات مربوط به تعطیلی بازار، بحران انرژی و اثرات منفی آن بر تولید صنایع بزرگ. این عوامل باعث افزایش فضای بی‌اعتمادی شده‌اند و در نتیجه، تقاضا در بازار کاهش و عرضه تشدید شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در این هفته، معاملات خرد حدود ۲۵ درصد کاهش یافته و همچنین حدود پنج هزار میلیارد تومان نقدینگی حقیقی از بازار خارج شده است. این آمار، زنگ خطر مهمی برای سیاست‌گذاران است و نشان می‌دهد بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به اوج رسیده؛ حتی بسته‌های حمایتی نیز نتوانسته‌اند تغییر محسوسی در وضعیت بازار ایجاد کنند.
دلایل اصلی رکود و بی‌ثباتی بازار سرمایه
فردین آقابزرگی، تحلیلگر بازار سرمایه، معتقد است که وضعیت فعلی تنها مختص بورس نیست و سایر بازارها نیز شرایط مشابهی دارند. اما چون وضعیت نقدشوندگی در بورس به‌طور لحظه‌ای و شفاف قابل مشاهده است، نوسانات آن بیشتر در چشم است. به گفته وی، دو عامل در افت اخیر بورس نقش کلیدی داشته‌اند:
- تعطیلی غیرمنتظره و طولانی‌مدت بازار در پی اتفاقات سیاسی، که موجب اختلال در روند طبیعی معاملات شد.
- ورود غیرهدفمند نقدینگی از سوی دولت و بانک مرکزی، که اثرات کوتاه‌مدتی داشت و نتوانست جریان پایدار ایجاد کند.
آقابزرگی تأکید می‌کند که در هیچ بازار سرمایه پیشرفته‌ای، منابع مالی مستقیماً به منظور حمایت از بورس وارد نمی‌شوند. بلکه، از ابزارهایی مانند خطوط اعتباری و حمایت از نهادهای مالی استفاده می‌شود. همچنین وی انتقاد می‌کند که دامنه نوسان ایستا در بورس ایران، موجب اختلال در عملکرد طبیعی بازار شده است.
سه عامل کلیدی در تضعیف بازار
مجید عبدالحمیدی، کارشناس دیگر بازار سرمایه، ریشه مشکلات بورس را در سه عامل می‌داند:
- ریسک‌های ژئوپلیتیکی: اگرچه تنش‌های نظامی تا حدی کاهش یافته‌اند، اما تحریم‌های پایدار، بی‌ثباتی منطقه‌ای و عدم پیشرفت در توافقات بین‌المللی مانند برجام، موجب تداوم نااطمینانی شده است.
- جریان نقدینگی: رشد نرخ بهره بین‌بانکی و جذابیت بازارهایی همچون طلا، ارز و سپرده‌های بانکی باعث شده نقدینگی از بازار سهام خارج شود.
- بی‌اعتمادی به سیاست‌گذار: تصمیمات متناقض در زمینه قیمت‌گذاری، نرخ ارز، مالیات بر عایدی سرمایه و مقررات صادرات، سرمایه‌گذاران را دچار سردرگمی و بی‌اعتمادی کرده‌اند.
چرا حمایت‌ها بی‌اثر بودند؟
عبدالحمیدی بر این باور است که بسته‌های حمایتی دولت، مانند تزریق منابع به صندوق تثبیت بازار یا تسهیلات بانکی، تنها در کوتاه‌مدت توانسته‌اند روند بازار را تغییر دهند. این حمایت‌ها در نبود چشم‌انداز مثبت، تنها به ایجاد رشدهای هیجانی و ناپایدار منجر شده‌اند. به‌ویژه، تمرکز این حمایت‌ها بر نمادهای بزرگ باعث شده بسیاری از سهم‌های کوچک‌تر از این کمک‌ها بی‌بهره بمانند و شکاف عملکردی در بازار ایجاد شود.
سه سناریوی ممکن برای آینده بورس
این تحلیلگر سه چشم‌انداز متفاوت برای ادامه سال در بازار سرمایه ترسیم می‌کند:
- سناریوی خوش‌بینانه: در صورت کاهش تنش‌های منطقه‌ای، بهبود روابط بین‌الملل، تثبیت نرخ ارز و بازگشت بخشی از نقدینگی به بورس، می‌توان انتظار رشد تدریجی و متعادل را داشت. در این وضعیت، نمادهای صادرات‌محور و دلاری پیشتاز بازار خواهند بود.
- سناریوی بدبینانه: ادامه بی‌اعتمادی به سیاست‌گذار، تشدید نااطمینانی و تداوم جذابیت بازارهای موازی، بورس را در مسیر رکود فرسایشی و حتی سقوط بیشتر شاخص‌ها قرار خواهد داد. این سناریو می‌تواند به خروج بیشتر سرمایه‌های خرد منجر شود.
- سناریوی میانه‌رو: بازار در حالت خنثی باقی خواهد ماند؛ نوسانات محدود، بدون رشد یا سقوط چشمگیر. در این حالت، انتخاب‌های تحلیلی و بر مبنای فاندامنتال اهمیت دوچندانی خواهد یافت.
مسیر اصلاحی و آینده سرمایه‌گذاری در بورس
عبدالحمیدی تأکید دارد که بورس در ذات خود می‌تواند بستری امن و مولد برای سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد، اما نه برای سرمایه‌گذاران هیجانی و ناآگاه. برای آینده‌ای پایدار، باید به سمت تعمیق بازار، توسعه ابزارهای مالی جدید، حذف اقتصاد دستوری و شفاف‌سازی مقررات حرکت کرد.
وی خاطرنشان می‌کند که ابزارهایی مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله، ETFهای بخشی، اوراق مشتقه ارزی و پلتفرم‌های تامین مالی جمعی، در بسیاری از کشورها باعث پویایی و ثبات بازارها شده‌اند. اما در ایران، ساختار سنتی، مقررات سخت‌گیرانه و مقاومت در برابر نوآوری، مانع بلوغ بورس شده‌اند.
در نهایت، تا زمانی که «ابهام» و «دخالت مستقیم» جای «تحلیل» و «اعتماد» را گرفته‌اند، بازار سرمایه نمی‌تواند نقش مؤثر خود را در تأمین مالی تولید و مهار تورم ایفا کند. اصلاح نگاه به بازار سرمایه و ایجاد بسترهای آزاد و پیش‌بینی‌پذیر، تنها راه نجات این بازار است.
منبع: خبرآنلاین
