انفجار بندر شهید رجایی چه تاثیری بر تجارت می‌گذارد؟

روز شنبه، ۶ اردیبهشت انفجاری ویرانگر در بندر شهید رجایی شوکی جدی به فعالیت‌های تجارت خارجی ایران وارد کرد. این بندر که به عنوان موتور اقتصادی کشور شناخته می‌شود، مدت‌هاست که شریان حیاتی تجارت خارجی ایران بوده است؛ اما انفجار در این برند چه تاثیری بر تجارت ایران دارد؟

به گزارش بخش خبری گلدیکا، بندر شهید رجایی ۵۳ درصد از کل عملیات بارگیری و تخلیه بندری ایران را به طور چشمگیری انجام می‌دهد. علاوه‌براین، تقریباً ۸۸ درصد از محموله‌های کانتینری ایران از طریق این مرکز پردازش می‌شود. بندر شهید رجایی نقش محوری در تجارت فرآورده‌های نفتی، فلزات و مواد معدنی ایفا می‌کند. در نتیجه، انتظار می‌رود خسارات ناشی از انفجار بر جریان تجارت خارجی ایران تاثیر منفی بگذارد. اگرچه گزارش‌های اولیه تأیید می‌کنند که تنها یک اسکله به شدت آسیب دیده است، اما قدرت انفجار باعث توقف عملیات برای چند ساعت و فلج شدن موقت فعالیت‌های بندر شد.

انفجار به دلایل متعددی بر عملکرد تجاری بندر تاثیر می‌گذارد که در ادامه بیشتر توصیح می‌دهیم:

اول، نقش غالب بندر در تجارت کالا، نگرانی‌های جدی در مورد جریان واردات کالاهای اساسی، ماشین‌آلات و مواد اولیه ایجاد می‌کند. بر اساس داده‌های گمرک، بندر شهید رجایی حدود ۸ درصد از واردات کالاهای اساسی ایران را بر عهده دارد. در مقایسه، بندر امام خمینی ۵۸ درصد از این واردات را انجام می‌دهد و پس از آن بندر امیرآباد در استان مازندران با سهم ۱۳ درصد و سپس بنادر نوشهر، چابهار و انزلی قرار دارند. با توجه به اهمیت استراتژیک بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی، کالاهای فلزی، فرآورده‌های نفتی و ماشین‌آلات، هرگونه وقفه در این قطب، ناگزیر ثبات سیستم تجاری ایران را تهدید می‌کند.

دوم، این حادثه سوالات زیادی در مورد پروتکل‌های ایمنی، به ویژه در مورد ذخیره‌سازی مقادیر زیادی مواد قابل اشتعال در مناطق حساس، مطرح می‌کند. این تأثیر شدید، نشان‌دهنده‌ی سهل‌انگاری احتمالی در مورد جابجایی و قرارگیری کالاهای خطرناک است و نیاز فوری به بررسی کامل ایمنی و پاسخ‌گویی در قبال خطاهای نظارتی را برجسته می‌کند.

سهم بندر شهید رجایی در تجارت ملی

داده‌های سازمان بنادر و دریانوردی، نقش حیاتی بندر شهید رجایی را در کل عملیات بندری ایران برجسته می‌کند:

• کالاهای اساسی: ۴ د رصد
• محصولات فلزی: ۸۲ درصد
• کالاهای ساختمانی و معدنی: ۶۰ درصد
• ماشین‌آلات و تجهیزات: ۱۱ درصد
• کودها و مواد شیمیایی: ۲۲ درصد
• پارچه، چرم، پوشاک و غیره: ۱۹ درصد
• کالاهای کانتینری: ۸۸ درصد
• فرآورده‌های نفتی: ۵۴ درصد

این ارقام به تنهایی جایگاه ضروری این بندر را در شبکه لجستیک ایران نشان می‌دهند. به گفته حسین عباس نژاد، مدیرکل بنادر و دریانوردی، بندر شهید رجایی ظرفیت اسمی جابجایی کانتینری ۸ میلیون TEU و ظرفیت بارهای غیرکانتینری ۱۵۰ میلیون تن را دارد. در سال گذشته، بنادر استان هرمزگان در مجموع ۱۱۴.۵۴ میلیون تن محموله نفتی و غیرنفتی را جابجا کردند که سهم بندر شهید رجایی ۸۴.۳۸ میلیون تن بود. عملیات کانتینری به تنهایی در بندر شهید رجایی به ۲.۴۲ میلیون TEU رسید.

طبق گزارش سال ۱۴۰۲، بندر شهید رجایی ظرفیت پذیرش سالانه ۱۵۰ میلیون تن بار را داشت و مجهز به ۹۷ واحد عملیاتی بود. خدمات آن شامل جابجایی فرآورده‌های نفتی، روغن‌های خوراکی، مواد معدنی، غلات، کالاهای عمومی و بارهای کانتینری است. این بندر در این مدت ۵۰۱۰ کشتی ورودی و ۵۰۵۳ کشتی خروجی را ثبت کرد که جایگاه آن را به عنوان بزرگترین و توانمندترین بندر تجاری ایران تثبیت کرد.

در مقایسه، بندر امام خمینی با ظرفیت ۶۰ میلیون تن در رتبه دوم و پس از آن بندر انزلی با ظرفیت ۱۳.۶ میلیون تن در سال قرار دارد.

زمان‌بر بودن به بازگشت به تجارت

وهاب حسین‌خانی، مدیر ترمینال OPEX در بندر شهید رجایی، در مورد پیامدهای انفجار اخیر در بندر عباس با «دنیای اقتصاد» صحبت کرد. به گفته حسین‌خانی، این انفجار به طیف وسیعی از ترمینال‌ها آسیب وارد کرده است و میزان خسارت بسته به نزدیکی هر ترمینال به محل انفجار متفاوت است. علاوه بر این، سالن گمرک – قطب مرکزی عملیات ترخیص گمرکی و صدور مجوزها – نیز تخریب شده است.

حسین‌خانی تأکید کرد که این حادثه بدون شک تأثیر منفی جدی و پایداری بر فعالیت‌های تجاری ایران خواهد داشت. در حالی که برخی از عملیات تجاری، به ویژه آنهایی که از طریق رویه‌های سیستماتیک انجام می‌شوند، بدون تغییر ادامه خواهند یافت، تخریب سالن ترانزیت و صادرات اثرات ماندگاری خواهد داشت که رفع کامل آن زمان قابل توجهی خواهد برد.

این مقام تجاری با تأکید بر نقش حیاتی بندر شهید رجایی، خاطرنشان کرد که تقریباً ۹۰ درصد از تجارت کانتینری کشور از طریق این بندر انجام می‌شود. علاوه بر این، این بندر حدود ۵۵ درصد از کل صادرات و واردات ایران را مدیریت می‌کند و حجم ترکیبی محموله‌های عبوری از بندر شهید رجایی نزدیک به ۱۰۰ میلیون تن در سال تخمین زده می‌شود. فرآورده‌های نفتی و فرآورده‌های جانبی مرتبط، بخش عمده‌ای از فعالیت‌های صادراتی این بندر را تشکیل می‌دهند، در حالی که بخش قابل توجهی از واردات کالاهای اساسی نیز از این تأسیسات عبور می‌کند.

حسین‌خانی در پاسخ به نگرانی‌ها در مورد ذخیره‌سازی و مدیریت مواد قابل اشتعال و محموله‌های کانتینری در بندر، اظهار داشت که هرگونه ارزیابی قطعی باید منتظر خاموش شدن کامل آتش و بررسی دقیق کارشناسی باشد.

منبع: دنیای اقتصاد