توسط : صندوق‌های اهرمی از جمله ابزارهای مالی پیشرفته به شمار می‌روند که با به کارگیری اهرم مالی، تلاش دارند بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها را افزایش دهند و عملکردی فراتر از بازار ارائه کنند. این نوع صندوق‌ها با بهره‌گیری از ابزارهای بدهی، فرصت‌هایی در بازارهای مالی ایجاد می‌کنند تا سرمایه‌گذاری‌ها با کارایی بیشتری انجام شوند. بااین‌حال، در زمان‌های نوسانات شدید، این روش ممکن است با ریسک‌های جالب‌توجهی همراه باشد. در این مقاله، اصول، مزایا، معایب و سازوکار عملکرد صندوق اهرمی را بررسی کردیم. همراهمان باشید.
صندوق‌های اهرمی چیست و اهرم به چه معناست؟
برای درک مفهوم صندوق اهرمی، ابتدا باید با ماهیت اهرم آشنا شوید. در سرمایه‌گذاری، اهرم به معنای به کارگیری وام یا بدهی به منظور افزایش حجم سرمایه‌گذاری است؛ به‌عبارت‌دیگر، اهرم این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که با بهره‌گیری از منابع مالی خارجی مانند وام‌ها، قدرت مالی خود را در مسیر سرمایه‌گذاری گسترش دهند و به‌این‌ترتیب ظرفیت کسب سود را بالا ببرند.
صندوق اهرمی نوعی ابزار سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد با بهره‌گیری از اهرم مالی یعنی استفاده از بدهی یا وام، سود سرمایه‌گذاری خود را تقویت کنند. این صندوق‌ها با ارائه واحدهای سرمایه‌گذاری متنوع، هم برای سرمایه‌گذاران جسور و هم برای افراد محتاط گزینه‌ای مناسب‌اند. مکانیزم این صندوق‌ها بر پایه دو روش اصلی صدور و ابطال است.
استفاده از اهرم در بازارهای مالی، فرصتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد تا با سرمایه‌ای کمتر، بازدهی بیشتری کسب کنند. البته باید به این نکته توجه کرد که اهرم صرفاً سود را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه زیان را نیز به همان نسبت بزرگ‌تر می‌کند. به همین دلیل، بهره‌گیری از اهرم بیشتر برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که تحمل ریسک بالا را دارند.
تقسیم‌بندی و نحوه کار صندوق‌های اهرمی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی را به‌طور معمول به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنند:
- واحدهای عادی
این واحدها، عملکرد مشابهی با واحدهای صندوق‌های درآمد ثابت دارند و بازدهی ثابتی را ارائه می‌دهند که امکان پیش‌بینی‌اش وجود دارد. ریسک واحدهای عادی، پایین است و استراتژی‌های اهرمی ملایم‌تری برای آن‌ها به کار می‌رود. سرمایه‌گذاران در این واحدها دنبال کسب بازدهی پایدار با نوسانات کم‌اند.
- واحدهای ممتاز
این واحدها به خاطر استفاده از استراتژی‌های اهرمی قوی‌تر و ریسک‌های بیشتر، پتانسیل دریافت سود بالاتر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. واحدهای ممتاز با وجود امکان بازدهی بیشتر، پر ریسک‌ترند و نوسانات بازدهی آن‌ها می‌تواند به‌طور چشمگیری تغییر کند. سرمایه‌گذاران در این واحدها معمولاً با پذیرش ریسک‌های بیشتر دنبال بازدهی بالاترند.
روش‌های معاملات واحدهای صندوق‌های اهرمی بسته به نوع آن‌ها فرق می‌کند که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداختیم:
- سازوکار واحدهای عادی
خرید و فروش واحدهای عادی معمولاً با روش صدور و ابطال است. در این روش، سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای جدید را به‌طور مستقیم از صندوق بخرند (صدور) یا واحدهای خود را به صندوق بازگردانند و معادل نقدی آن‌ها را دریافت کنند (ابطال). قیمت این واحدها بر اساس ارزش خالص دارایی‌های صندوق محاسبه خواهد شد و معمولاً در بورس یا بازارهای سرمایه‌گذاری مورد معامله قرار می‌گیرند.
- سازوکار واحدهای ممتاز
واحدهای ممتاز دو نوع‌اند:
- واحدهای ممتاز عام: این واحدها در بازار بورس وجود دارند و سرمایه‌گذاران می‌توانند آن‌ها را خرید و فروش کنند. قیمت این واحدها تحت تأثیر عرضه و تقاضا در بازار و عملکرد صندوق قرار می‌گیرد.
- واحدهای ممتاز خاص: این واحدها برای مؤسسان صندوق و سرمایه‌گذاران خاص طراحی شده‌اند. انتقال مالکیت این واحدها نیازمند رعایت شرایط خاصی است و معمولاً تأیید مدیر صندوق یا گذراندن مراحل قانونی را می‌طلبد.
مزایا و معایب استفاده از صندوق‌های اهرمی
سرمایه‌گذاری در صندوق اهرمی، مزایای متنوعی را به همراه دارد که برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- این صندوق‌ها ابزاری ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری در دوران رشد بازار است.
- ارائه دو نوع واحد سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز، شرایطی را فراهم می‌کند تا این صندوق برای تمامی سرمایه‌گذاران، چه افرادی که ریسک‌پذیرند و چه کسانی که رویکرد محتاطانه‌تری دارند، گزینه‌ای جذاب باشد.
- امکان بهره‌گیری از ابزار اهرم حتی با حداقل سرمایه وجود دارد.
- سرمایه‌گذاری در واحدهای عادی این صندوق، تضمینی برای دریافت سود حداقلی فراهم می‌آورد.
- سرمایه‌گذاران با انتخاب واحدهای عادی در کنار واحدهای ممتاز می‌توانند میزان ریسک پرتفوی خود را مدیریت و کاهش دهند.
معایب سرمایه‌گذاری در صندوق‌های اهرمی هم به شرح زیرند:
- این نوع صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاری بلندمدت گزینه مناسبی به شمار نمی‌روند.
- صندوق‌های اهرمی (LETF) ممکن است زیان‌هایی به مراتب بیشتر از شاخص‌ها یا دارایی‌ها داشته باشند.
- هزینه‌ها و کارمزدهای مرتبط با LETF ها در مقایسه با ETFهای سنتی به مراتب بالاتر است.
- این صندوق‌ها به خاطر ویژگی‌های خاصشان، در برخی مواقع ضررهای سنگینی را به سرمایه‌گذاران تحمیل می‌کنند.
سود و زیان صندوق اهرمی را چطور تعیین می‌کنند؟
سود و زیان صندوق اهرمی به عملکرد سرمایه‌گذاری‌های آن در بازار مالی بستگی دارد. این عملکرد تحت تأثیر تغییرات قیمت دارایی‌هایی است که صندوق در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند. افزایش قیمت دارایی‌ها باعث سودآوری صندوق و کاهش قیمت آن‌ها منجر به زیان خواهد شد.
صندوق‌های اهرمی به‌عنوان صندوق‌های سهامی، حدود ۷۰ تا ۹۵ درصد از سرمایه خود را به خرید سهام و حق تقدم شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و باقی سرمایه را به اوراق با درآمد ثابت، نظیر اوراق مشارکت، اختصاص می‌دهند. از این رو، این صندوق‌ها ذاتاً ریسک بالایی دارند. بااین‌حال، برای ایجاد قابلیت اهرم در واحدهای ممتاز، ریسک واحدهای عادی از بین می‌رود و سرمایه‌گذاران این واحدها از بازدهی ثابت برخوردار می‌گردند.
لیست صندوق‌های اهرمی و مقایسه آن‌ها
تا امروز، هفت صندوق اهرمی در بازار سرمایه ثبت‌نام کردند و در حال فعالیت‌اند. اولین صندوق اهرمی که در سال 1400 وارد بازار شد «صندوق اهرمی کاریزما» بود. آخرین صندوق‌های اهرمی که در تیرماه 1403 به ثبت رسیدند «صندوق‌های اهرمی بیدار و نارنج» بودند. لیست صندوق‌های اهرمی به شرح زیر است:
- صندوق اهرمی توان مفید؛
- صندوق اهرمی جهش فارابی؛
- صندوق اهرمی کاریزما؛
- صندوق اهرمی شتاب آگاه؛
- صندوق اهرمی بیدار؛
- صندوق اهرمی نارنج؛
- صندوق اهرمی موج فیروزه.
بهترین صندوق اهرمی کدام است؟
برای انتخاب بهترین صندوق اهرمی باید به عواملی مانند سابقه صندوق، بازدهی آن، ارزش کل دارایی‌ها، تعداد سرمایه‌گذاران و ترکیب پورتفوی صندوق توجه کرد. صندوق اهرمی کاریزما در حال حاضر با دارایی‌های مدیریتی بیش از 12 هزار میلیارد تومان، بزرگ‌ترین صندوق سهامی غیردولتی ایران به شمار می‌رود. این صندوق توانسته اعتماد نزدیک به 50 هزار نفر را جلب کند و سود واحدهای عادی آن در حال حاضر حداقل 31 درصد به‌صورت روزشمار است.
ضریب اهرمی صندوق‌های اهرمی
ضریب اهرم، معیاری است که میزان تأثیرگذاری سرمایه‌گذاری دارندگان واحدهای ممتاز را در صندوق‌های اهرمی مشخص می‌کند؛ به‌طور مثال درصورتی‌که ضریب اهرم یک صندوق برابر با ۲ باشد، دارندگان واحدهای ممتاز قادرند با دو برابر سرمایه خود در سود و زیان صندوق سهیم شوند.
برای محاسبه ضریب اهرم سه روش مختلف وجود دارد:
- ضریب اهرم کلاسیک: برابر با نسبت مجموع دارایی‌های ممتاز به مجموع دارایی‌های صندوق؛
- ضریب اهرم بالقوه: محاسبه شده با ضرب ضریب اهرم کلاسیک در نسبت سهامی؛
- ضریب اهرم بالفعل: حاصل ضرب ضریب اهرم بالقوه در تفاوت درصد حباب صندوق و – 1.
سخن پایانی
صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی یک نوع صندوق است که از استراتژی اهرم به منظور افزایش بازدهی بهره می‌برد. این صندوق با ویژگی منحصربه‌فرد خود، دو نوع واحد سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد. واحدهای این صندوق شامل واحدهای عادی (صدور و ابطال) و واحدهای ممتاز (ETF) هستند. واحدهای عادی برای سرمایه‌گذارانی که تمایل به ریسک کمتر دارند، مناسب‌اند؛ درحالی‌که واحدهای ممتاز برای کسانی که قادر به پذیرش ریسک بالاترند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌روند.
"
