احتمالا در فیلمهای اکشن و هیجانی، شمشهای طلا را دیدهاید. شمشهای ذوزنقه شکلی که در عین زیبایی و جلوه، بسیار هم سنگیناند! شاید به نظر نرسد ولی این شمشها دوازده کیلو وزن دارند! به رنگشان دقت کردهاید؟ به نظر میرشد این شمشها، طلاییتر و خوشرنگتر از دیگر مصنوعات طلاییاند که میبینیم. بله درست است! دلیلش هم عیار آن است. شمش طلا عیار 24 یا همان 999.9 را دارد. یعنی خالصترین عیار ممکن برای طلا! در ادامه میگوییم شمش طلا چیست و هرآنچه که باید درباره آن بدانید را مرور میکنیم.
شمش طلا چیست؟
شمش طلا قطعهای از طلا با عیار 24 است که آن را به شکل مکعب مستطیل یا میله تولید میکنند. اصولا این شمشهای سنگین را در بانکها و خزانههای دولت نگه میدارند. البته، شمش طلا را در وزنهای پایینتر نیز وجود دارند. اتفاقا شمشهای سبکتر بین سرمایهگذاران محبوباند! شمشهای طلا را معمولاً در وزنهای مختلف از یک گرم تا چند کیلوگرم تولید میکنند.
یکی از ویژگیهای مهم شمش طلا، استاندارد بودن آن در سطح جهانی است. یعنی شمشهایی که تولیدکنندگان معتبر و مجوزدار آنها را تولید کردهاند را میتوان در هر نقطهای از جهان معامله کرد، چون عیار استانداردی دارند. شمشهای طلا معمولاً مشخصات دقیقی دارند که روی آنها حکشان میکنند. این مشخصات شامل وزن، عیار، نام یا لوگوی سازنده و شماره سریال منحصر به فرد است. وجود این اطلاعات، اصالت و ارزش شمش را تضمین میکند و به خریداران اطمینان میدهد که محصولی استاندارد معتمدی خریدهاند.
انواع شمش طلا
شمشهای طلا را میتوان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: شمشهای خالص و شمشهای آلیاژی. هر کدام از این انواع، ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
شمش طلای خالص
بهترین شمش طلا؟ مسلما نوع خالص است؛ البته خالصِ خالص که نه! شمش طلای خالص را، همانطور که از نامش پیداست، از طلای خالص با عیار 24 (99.99 درصد خلوص) میسازند. این نوع شمش، بالاترین درجه خلوص را دارد و به همین دلیل، ارزشمندترین نوع شمش طلاست. از شمشهای خالص معمولاً برای سرمایهگذاری و نگهداری بلندمدت استفاده میکنند. ویژگیهای اصلی شمش طلای خالص عبارتاند از:
- خلوص بالا؛
- رنگ زرد درخشان؛
- نرمی و انعطافپذیری؛
- قابلیت معامله جهانی.
شمش طلای آلیاژی
شمش طلای آلیاژی را از ترکیب طلا با سایر فلزات مانند مس، نقره یا پالادیوم میسازند. این نوع شمش معمولاً خلوص کمتری نسبت به شمش خالص دارد، اما از مزایای دیگری برخوردار است. از شمشهای آلیاژی اغلب در صنایع جواهرسازی و الکترونیک استفاده میکنند.
عیار شمش طلا
عیار شمش طلا، معیاری برای سنجش میزان خلوص طلا در شمش است. این مفهوم بسیار مهم است، زیرا ارزش و کاربرد شمش طلا را تعیین میکند. عیار معمولاً به دو صورت بیان میشود: با کد، مانند 24 عیار یا سیستم هزارم، مانند 999.9. تفاوت عیار در قیمت هر مدل شمش طلا، از جمله قیمت شمش طلای 100 گرمی تاثیر بسزایی دارد.
عیار 24 نشاندهنده خالصترین شکل طلا است. این بدان معناست که تمام 24 قسمت از 24 قسمت موجود، طلای خالص است. سایر عیارهای رایج عبارتاند از:
- عیار 22: که معادل 91.7% طلای خالص است (22 قسمت از 24 قسمت)؛
- عیار 18: که معادل 75% طلای خالص است (18 قسمت از 24 قسمت)؛
- عیار 14: که معادل 58.3% طلای خالص است (14 قسمت از 24 قسمت).
در سیستم هزارم، که بیشتر در مورد شمشهای استاندارد از آن استفاده میکنند، عیار را به صورت عددی از 1000 بیان میکنند. برای مثال:
- 999.9: معادل 24 عیار و نشاندهنده 99.99% طلای خالص است؛
- 995: معادل تقریباً 23.9 عیار و نشاندهنده 99.5% طلای خالص است؛
- 916: معادل 22 عیار و نشاندهنده 91.6% طلای خالص است.
شمشهای طلای استاندارد معمولاً دارای عیار 999.9 یا 995 هستند. این عیار بالا تضمین میکند که شمش از بالاترین کیفیت و خلوص برخوردار است و ارزش آن را میتوان محاسبه کرد.
فرآیند ساخت شمش طلا
فرآیند ساخت شمش طلا یک پروسه پیچیده و دقیق است که نیاز به تجهیزات پیشرفته و دانش تخصصی دارد. این فرآیند شامل چندین مرحله است که هر کدام نقش مهمی در تضمین کیفیت و خلوص نهایی شمش دارند. در ادامه، مراحل اصلی ساخت شمش طلا را بررسی میکنیم:
- استخراج و جمعآوری طلا: اولین مرحله، استخراج طلا از معادن یا جمعآوری آن از منابع بازیافتی مانند جواهرات قدیمی است. طلای خام به شکلهای مختلفی در طبیعت وجود دارد. در مقاله «طلای خام را بهتر بشناسید» همه چیز را درباره طلای خام گفتهایم.
- ذوب و تصفیه اولیه: طلای خام را در کورههای مخصوص ذوب میکنند. در این مرحله، ناخالصیهای اولیه جدا میشوند و طلا به شکل مایع درمیآید.
- تصفیه شیمیایی: برای رسیدن به خلوص بالا، طلای ذوب شده تحت فرآیندهای شیمیایی قرار میگیرد. یکی از روشهای رایج، فرآیند “Miller” است که در آن از گاز کلر برای جدا کردن ناخالصیها استفاده میکنند.
- الکترولیز: برای رسیدن به بالاترین درجه خلوص (999.9)، از فرآیند الکترولیز استفاده میکنند. در این روش، طلا به عنوان آند در یک محلول الکترولیت قرار میگیرد و جریان الکتریکی طلای خالص را جدا میکند. آند چیست؟ آند (Anode) یک الکترود است که در فرآیندهای الکتروشیمیایی نقش کلیدی دارد.
- ریختهگری: طلای خالص دوباره ذوب شده را در قالبهای مخصوص میریزند. این قالبها شکل و اندازه نهایی شمش را تعیین میکنند.
- سرد کردن و جداسازی: پس از ریختهگری، شمشها به آرامی سرد میشوند تا ساختار مولکولی مناسبی پیدا کنند. سپس از قالب جدا شده و برای مراحل نهایی آماده میشوند.
- کنترل کیفیت و حککردن مشخصات: هر شمش را به دقت بررسی میکنند تا از کیفیت و خلوص آن مطمئن شوند. سپس مشخصات شمش شامل وزن، عیار، نام سازنده و شماره سریال را روی آن حک میکنند.
- بستهبندی و صدور گواهی: در نهایت، شمشها در بستهبندیهای مخصوص قرار میگیرند و برای هر کدام گواهی اصالت صادر میکنند.
این فرآیند پیچیده تضمین میکند که شمشهای تولید شده از بالاترین کیفیت و استاندارد برخوردار باشند. تولیدکنندگان معتبر شمش طلا، از تجهیزات پیشرفته و روشهای دقیق برای اطمینان از خلوص و کیفیت محصولات خود استفاده میکنند.
وزن انواع شمش طلا
وزن شمش طلا از مشخصههای مهم آن است که ارزش و کاربرد آن را تعیین میکند. شمشهای طلا در طیف وسیعی از وزنها تولید میشوند تا نیازهای مختلف سرمایهگذاران و صنایع را برآورده کنند. در ادامه، به بررسی انواع رایج وزن شمش طلا میپردازیم:
- شمش 1 گرمی: کوچکترین شمش استاندارد که برای سرمایهگذاریهای کوچک مناسب است؛
- شمش 5 گرمی و 10 گرمی: این وزنها برای سرمایهگذاران خرد محبوبیت زیادی دارند؛
- شمش 20 گرمی و 50 گرمی: برای سرمایهگذاریهای متوسط مناسباند؛
- شمش طلای نیم کیلویی: از وزنهای پرطرفدار برای سرمایهگذاران فردی است؛
- شمش 250 گرمی: این وزن برای سرمایهگذاریهای بزرگتر مناسب است؛
- شمش 500 گرمی: انتخابی محبوب برای سرمایهگذاران حرفهای و موسسات کوچک است؛
- شمش 1 کیلوگرمی: استاندارد رایج برای معاملات بزرگ و سرمایهگذاریهای نهادی است.
- شمشهای بزرگتر (مانند 400 اونسی یا حدود 12.4 کیلوگرم): از این شمشها معمولاً در معاملات بین بانکی و ذخایر طلای کشورها استفاده میکنند.
علائمی که باید روی شمش طلا باشند
شمشهای طلای استاندارد دارای علائم و نشانههای خاصیاند که اصالت و ارزش آنها را تضمین میکنند. این علائم به خریداران کمک میکنند تا از کیفیت و اعتبار شمش مطمئن شوند. در ادامه، علامتهای مهمی که باید روی یک شمش طلای معتبر وجود داشته باشد را بررسی میکنیم:
- نام یا لوگوی سازنده: نشان دهنده شرکت یا پالایشگاهی است که شمش را تولید کرده است. سازندگان معتبر مانند PAMP، Valcambi یا پارسیس گلد، نام یا لوگوی خود را به وضوح روی شمش حک میکنند.
- وزن شمش: وزن دقیق شمش را باید بهصورت عددی و با واحد مشخص (معمولاً گرم یا اونس) روی آن درج کنند؛
- عیار یا خلوص: میزان خلوص طلا را معمولاً به صورت عددی (مانند 999.9 برای طلای 24 عیار) روی شمش حک میکنند؛
- شماره سریال: هر شمش باید دارای یک شماره سریال منحصر به فرد باشد که امکان ردیابی و تأیید اصالت آن را فراهم میکند؛
- نشان استاندارد: برخی از شمشها دارای نشان استانداردهای بینالمللی مانند LBMA (انجمن بازار شمش لندن) هستند که کیفیت آنها را تأیید میکند؛
- طرح یا نقش خاص: بسیاری از سازندگان، طرحها یا نقوش خاصی را روی شمشهای خود حک میکنند که میتواند به عنوان یک لایه امنیتی اضافی عمل کند؛
- کد شناسایی: در برخی موارد، یک کد شناسایی اضافی نیز روی شمش درج میشود که میتواند برای تأیید اصالت آن در سیستمهای آنلاین استفاده کنند.
توجه به این علائم هنگام خرید شمش طلا بسیار مهم است. نبود هر یک از این نشانهها، نشان دهنده تقلبی بودن یا کیفیت پایین شمش است. این علائم به صورت واضح و دقیق حک شده باشند و هیچ گونه خراش یا آسیبی نداشته باشند.
آیا شمش طلا همان طلای آب شده است؟
یکی از سوالات رایج در مورد شمش طلا این است که آیا شمش طلا همان طلای آب شده است یا خیر. پاسخ کوتاه این است که خیر، این دو متفاوتاند. اگرچه هر دو از طلا ساخته شدهاند، اما تفاوتهای مهمی بین آنها وجود دارد که باید به آنها توجه کرد:
عیار و خلوص:
- شمش طلا: معمولاً دارای عیار بالا (اغلب 24 عیار یا 999.9) و خلوص استاندارد است.
- طلای آب شده: معمولاً عیار پایینتری دارد (اغلب 18 عیار یا 750) و خلوص آن متغیر است.
شکل و استاندارد:
- شمش طلا: دارای شکل مشخص و استاندارد است و معمولاً آن را به صورت مکعب مستطیل یا میله تولید میکنند.
- طلای آب شده: شکل نامنظم و غیراستاندارد دارد و معمولاً به صورت تودهای مستطیل شکل، اما نامنظم است.
قابلیت معامله:
- شمش طلا: در سطح بینالمللی قابل معامله و ارزش آن به راحتی قابل محاسبه است.
- طلای آب شده: معمولاً فقط در بازارهای محلی معامله میشود و ارزشگذاری آن دشوارتر است.
کاربرد:
- شمش طلا: بیشتر برای سرمایهگذاری و ذخیره ارزش از آن استفاده میکنند.
- طلای آب شده: معمولاً برای ساخت جواهرات از آن استفاده میکنند؛ اما برای سرمایهگذاری نیز مناسب است.
شمش طلا، سکه، طلای آب شده، روی کدام سرمایهگذاری کنیم؟
شمش طلا در وزنهای مختلفی در بازار موجود است که میتوان با سرمایههای خرد نیز، آن را خرید و رویش سرمایهگذاری کرد. درباره سکه، مسئله حباب قیمتی آن است. معمولا قیمت سکه بیشتر از ارزش واقعی آن است. بنابراین، شما هزینه بیشتری میکنید؛ اما متناسب با این هزینه، طلا ذخیره نخواهید کرد. طلای آب شده از پرداخت مالیات و اجرت معاف است. اگر از گلدیکا خرید کنید، میتوانید با 100 هزار تومن هم طلای آب شده بخرید.
برندهای ایرانی تولید کننده شمش طلا
صنعت تولید شمش طلا در ایران در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. چندین شرکت ایرانی با رعایت استانداردهای بینالمللی، به تولید شمشهای طلای با کیفیت میپردازند. برندهایی مانند:
- پارسیس گلد؛
- ایران شمش؛
- خانه سکه ایران؛
- زرسازان یاقوت سرخ؛
- زرین پارس.
برندهای خارجی تولید کننده شمش طلا
در بازار جهانی طلا، چندین برند معتبر و شناخته شده وجود دارند که به تولید شمشهای طلای با کیفیت بالا میپردازند. این برندها به دلیل رعایت استانداردهای سختگیرانه و کیفیت ثابت محصولاتشان، اعتبار زیادی در میان سرمایهگذاران و فعالان بازار طلا دارند. برندهایی مانند:
- PAMP Suisse؛
- Valcambi؛
- Metalor؛
- Heraeus؛
- Perth Mint؛
- Royal Canadian Mint؛
در پایان، باید بگوییم سرمایهگذاری در شمش طلا، یک استراتژی هوشمندانه برای حفظ و افزایش ارزش داراییهااما مانند هر نوع سرمایهگذاری دیگری، نیاز به بررسی دقیق، برنامهریزی و مدیریت ریسک دارد. با درک کامل از مزایا و معایب این نوع سرمایهگذاری و در نظر گرفتن شرایط شخصی و اهداف مالی، میتوانید تصمیم آگاهانهتری در مورد نقش شمش طلا در سبد سرمایهگذاری خود بگیرید.