توسط : هر‌آنچه که در این دنیا نادر و کمیاب باشد، ارزش زیادی پیدا می‌کند. این ارزش، محرکی برای کنجکاوی و علاقه به شناخت آن ماده نادر است. مطالعه فلزات کمیاب در طبیعت، جذاب و جالب است؛ اما زمانی که این فلز عنوان گران‌ترین و ارزشمندترین فلز جهان را به خود اختصاص دهد، جذابیتش افزایش پیدا می‌کند. یکی از این فلزات «رودیوم» است که شاهد تبدیل شدن آن به یک گنجینه واقعی هستیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره گرانبهاترین فلزات دنیا ادامه مطلب را از دست ندهید.
آشنایی با فلز رودیوم
رودیوم (با نماد Rh و شماره اتمی 45) یکی از عناصر برجسته در جدول تناوبی است که به خاطر ویژگی‌های خاصش اهمیت زیادی دارد. این فلز، معمولا در سنگهای حاوی پلاتین و نیکل، همراه با دیگر فلزات گروه پلاتین، به دست میآید.
در سال 1803، شیمیدان انگلیسی به نام «ویلیام هاید ولاستون» رودیوم را کشف کرد. رودیوم، فلزی گران‌بها و نقره‌ای با رنگ سفید است که خاصیت بازتاب نور بالایی دارد. این فلز، در دمای اتاق تحت‌تأثیر جو قرار نمی‌گیرد و شاهد کدری و خوردگی آن نخواهیم بود. به همین دلیل، اغلب از آن برای آبکاری و صیقل دادن سطوح فلزی استفاده میکنند تا جلوه‌ای دائمی و جذاب برای جواهرات و سایر اشیای تزئینی ایجاد کنند.
رودیوم چه ویژگی‌هایی دارد؟
رودیوم، ویژگی‌های خاصی دارد که آن را به فلزی منحصربه‌فرد تبدیل کرده است. در زیر برخی از این ویژگی‌ها را آوردیم.
عدد اتمی و جرم اتمی
رودیوم دارای عدد اتمی 45 است. جرم اتمی آن به‌طور حدودی به 102.91 واحد می‌رسد.
چگالی
چگالی این فلز تقریباً 12.41 گرم بر سانتی‌متر مکعب است که آن را به یکی از فلزات سنگین در گروه فلزات پلاتین تبدیل می‌کند.
نقطه ذوب، نقطه جوش و واکنش به گرما
نقطه ذوب رودیوم 1964 درجه سانتی‌گراد و نقطه جوش آن 3695 درجه سانتی‌گراد است. این فلز در دمای معمولی اتاق به شکل جامد باقی می‌ماند و معمولاً در دماهای بالا قادر به تشکیل اکسید نیست.
سختی و مقاومت در برابر خوردگی
رودیوم در برابر اکسیداسیون و فرسایش، مقاومت بالایی از خود نشان میدهد. ویژگی برجسته این فلز، دوام و استحکام آن در برابر تغییرات شیمیایی است، به‌گونه‌ای که حتی در معرض شرایط سخت، رنگ و درخشندگی آن تغییر نمی‌کند.
گرانبهاترین فلزات برای سرمایه‌گذاری کدام‌اند؟ بررسی جامع فلزات ارزشمند
رسانایی و نارسانایی
رودیوم، یک فلز رسانا است که توانایی هدایت گرما و برق را دارد؛ به همین دلیل در ساخت تجهیزات الکترونیکی و نوری به کار می‌رود. البته رسانایی آن به اندازه فلزاتی چون مس یا نقره نیست. قطعا می‌دانید که نقره چیست ؟
پایداری در برابر اسیدها
رودیوم تحت شرایط عادی، در دماهای کمتر از 600 درجه سانتی‌گراد در برابر اثرات هوا و آب مقاوم است. این فلز در بیشتر اسیدها حل نمی‌گردد؛ اما در اسید سولفوریک غلیظ و داغ حل خواهد شد. رودیوم در برابر قلیاهای مذاب، آسیب‌پذیر است.
کابردهای رودیوم
این فلز در زمینه‌های مختلفی به کار می‌رود برای مثال:
- در طراحی و تولید اجزای سازه‌های نوری که از دقت و کیفیت بالایی برخوردارند؛
- در صنایعی که به فلزاتی با توانایی تحمل دماهای بالا نیاز دارند؛
- در صنعت شیشهسازی برای بهبود فرایندهای تولید شیشه و محصولات مرتبط؛
- در تشخیص شار نوترونی در راکتورها؛
- در تولید آینه‌های براق و باکیفیت در صنایع اپتیک برای افزایش وضوح و دقت؛
- در ساخت قطعات موتورهای توربینی که نیاز به مقاومت در برابر فشار و حرارت بالا دارند؛
- در صنعت زیورآلات و جواهرات برای آبکاری فلزات گران‌بها مانند طلای سفید و نقره زیرا به آن‌ها، درخشندگی خاص و دوام بیشتری می‌بخشد؛
- در تولید کاتالیزورهای مورد استفاده در سیستم‌های تبدیل گاز (کانورتور) خودروها به خاطر کارایی بالا؛
- در صنایع شیمیایی و پتروشیمی برای تولید کاتالیزورهایی که در فرایندهای مختلف به کار می‌روند؛
- در ساخت قطعات مختلف از جمله سیم‌ها، مفتول‌ها و ورق‌های رودیوم که برای تولید آلیاژهای مختلف از آن‌ها استفاده میکنند؛
- در تولید نمایشگرهای کریستال مایع (LCD) و لوله‌های اشعه کاتدی (CRT) برای ساخت نمایشگرهایی با کیفیت بالا.
روکش و آبکاری با رودیوم
آبکاری با رودیوم، فرایندی است که در آن لایه‌ای نازک از این فلز روی جواهرات قیمتی مانند حلقه، انواع مدل گوشواره، دستبند یا آویزها قرار میگیرد. این عملیات موجب ایجاد رنگی درخشان و سفید بسیار جذاب خواهد شد و به جواهرات، دوام و درخشش بیشتری می‌بخشد.
معادن فلز رودیوم در کدام کشورهاست
رودیوم جزء فلزات کمیاب غیر رادیواکتیو است. این فلز در طبیعت غالباً در کنار دیگر فلزات پلاتین در رسوبات رودخانه‌ای مناطق مختلف آمریکای شمالی/جنوبی و آفریقای جنوبی به چشم می‌خورد. علاوه بر این، در سنگهای معدنی سولفید مس و نیکل در استان انتاریو در کانادا نیز وجود دارد. هشت کشور اصلی که در استخراج و تولید این فلز مشارکت دارند عبارت‌اند از:
- ایالات متحده آمریکا؛
- کانادا؛
- زیمباوه؛
- روسیه؛
- فنلاند؛
- بوتسوانا؛
- کلمبیا؛
- آفریقای جنوبی.
چطور رودیوم را استخراج میکنند؟
در فرایند استخراج رودیوم، نخست سنگهای معدن را به قطعات کوچک‌تر خرد کرده و سپس به ذرات ریز آسیاب میکنند. پس‌از آن، با استفاده از تکنیک‌های شناورسازی و جداسازی مغناطیسی، کانی‌های سولفیدی را از سایر مواد جدا میکنند. هدف اصلی این مراحل، جداسازی سولفیدهاست تا در نهایت کنسانتره نیکل حاصل شود.
رودیوم، فلزی کمیاب و با ارزش است که آن را نه تنها در صنایع مختلف؛ بلکه به‌طور ویژه در حوزه طلا و جواهرات میبینیم. ویژگی‌هایی همچون مقاومت استثنایی در برابر خوردگی و اکسیداسیون باعث شده این فلز به انتخابی برجسته در طراحی زیورآلات تبدیل شود. استخراج این فلز از معادن، یک فرایند پیچیده است. این فلز در کنار قیمت طلا و پلاتین و در مقایسه پلاتین با طلا، به خاطر ارزش بالا و استفاده گسترده، جزء فلزات گران‌بهاست و تأثیر جالب‌توجهی بر صنعت و بازارهای جهانی دارد.
"
