توسط : موجودی خالص و NAV به ما نشان می‌دهند که دارایی‌هایمان واقعاً چقدر ارزش دارند و چه زمانی باید وارد معامله شویم یا از آن خارج شویم. روش‌های مختلفی برای محاسبه این اعداد وجود دارد، اما هدف همه آنها یکی است؛ رسیدن به عددی که واقعیت را بی‌کم و کاست نشان دهد. سرمایه‌گذاران موفق همواره NAV را به عنوان قطب‌نمای خود در نظر می‌گیرند و موجودی خالص را مرتب رصد می‌کنند. این نگاه دقیق و موشکافانه به اعداد و ارقام، راه را برای تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه هموار و از افتادن در دام هیجانات بازار جلوگیری می‌کند.
موجودی خالص یعنی چه؟
موجودی خالص (Equity)، یعنی آنچه واقعاً در چنته داریم! این مفهوم به ما می‌گوید پس از کم کردن تمام بدهی‌ها و ضررها از دارایی‌هایمان، چقدر پول برایمان باقی می‌ماند. موجودی خالص مثل آینه‌ای است که تصویر واقعی جیب‌مان را نشان می‌دهد.
در دنیای کسب و کار و سرمایه‌گذاری، این مفهوم اهمیت ویژه‌ای دارد. تصور کنید صاحب یک فروشگاهید؛ شاید در قفسه‌ها کلی جنس داشته باشید، اما وقتی قسط‌های عقب افتاده و چک‌های پاس نشده را حساب می‌کنید، می‌فهمید دقیقاً چقدر سرمایه دارید. این همان چیزی است که در دنیای تجارت به آن Balance Sheet یا ترازنامه می‌گویند که وضعیت واقعی دارایی‌ها و بدهی‌ها را نشان می‌دهد.
برای درک بهتر، یک مثال ساده می‌زنیم. فرض کنید در حساب معاملاتی‌تان 10 میلیون تومان دارید و دو معامله باز با سود 2 میلیون و ضرر 3 میلیون تومان. در این صورت، موجودی خالص شما می‌شود 9 میلیون تومان (10 + 2 – 3 = 9). این عدد نشان می‌دهد که اگر همین حالا همه معاملات را ببندید، دقیقاً چقدر پول در حساب‌تان می‌ماند.
ارزش خالص دارایی یا NAV چیست و دانستن آن چه سودی به ما می‌رساند؟
ارزش خالص دارایی (NAV) یعنی ارزش واقعی یک شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری پس از کم کردن تمام بدهی‌ها از دارایی‌هایش. مثل این است که می‌خواهیم بدانیم یک کسب‌وکار خالصِ خالص چقدر می‌ارزد! این معیار به ما کمک می‌کند تا بفهمیم آیا قیمت سهام یک شرکت در بازار منصفانه است یا نه.
برای درک بهتر، بیایید یک مثال ساده بزنیم. فرض کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری داریم که کل دارایی‌هایش 5 میلیارد تومان است و 2 میلیارد تومان هم بدهی دارد. پس ارزش خالص دارایی این شرکت می‌شود 3 میلیارد تومان. حالا اگر این شرکت 3 میلیون سهم داشته باشد، NAV هر سهم می‌شود 1000 تومان. این یعنی ارزش ذاتی هر سهم این شرکت 1000 تومان است.
وقتی از این معیار استفاده می‌کنیم، می‌توانیم تشخیص دهیم که آیا یک سهم ارزان است یا گران. مثلاً اگر سهام همان شرکت در بازار 800 تومان معامله شود، یعنی زیر قیمت واقعی‌اش است و می‌تواند فرصت خوبی برای خرید باشد.
مزایا و فواید دانستن NAV
- امکان مقایسه عملکرد شرکت‌های مختلف: با موجودی خالص می‌توانیم شرکت‌های مختلف را مقایسه کنیم. این معیار به ما کمک می‌کند تا بفهمیم کدام شرکت عملکرد بهتری دارد.
- تشخیص فرصت‌های سرمایه‌گذاری ارزنده: به کمک ارزش خالص دارایی می‌توانیم سهام‌هایی را پیدا کنیم که زیر ارزش واقعی‌شان معامله می‌شوند.
- جلوگیری از خرید سهام‌های گران‌قیمت: وقتی موجودی خالص را می‌دانیم، دیگر به حباب قیمت‌ها توجهی نمی‌کنیم.
- درک بهتر از وضعیت مالی واقعی شرکت‌ها: ارزش خالص دارایی مثل یک عکس اشعه X از وضعیت مالی شرکت است و نشان می‌دهد شرکت واقعاً چقدر دارایی خالص دارد و چقدر می‌ارزد.
- کمک به محاسبه ریسک سرمایه‌گذاری: هر چه فاصله قیمت بازار از NAV بیشتر باشد، ریسک هم بالاتر است. پس می‌توانیم ریسک سرمایه‌گذاری‌مان را بسنجیم.
- امکان پیش‌بینی روند آینده قیمت سهام: معمولاً قیمت سهام در بلندمدت به سمت NAV حرکت می‌کند. پس با دانستن موجودی خالص حدس می‌زنیم که قیمت به کدام سمت خواهد رفت.
- تشخیص شرکت‌های با مدیریت کارآمد: شرکت‌هایی که NAV آنها مرتب در حال رشد است، احتمالاً مدیران کاربلدی دارند.
فرمول محاسبه NAV
فرمول اصلی NAV به این صورت است که از یک طرف تمام دارایی‌های شرکت را می‌گذاریم و از طرف دیگر بدهی‌ها را کم می‌کنیم. می‌خواهیم بدانیم بعد از پرداخت تمام بدهی‌ها، چقدر برای شرکت می‌ماند! این روش مثل حساب‌کتاب خانه است؛ وقتی می‌خواهید بدانید بعد از پرداخت تمام قسط‌ها و قبض‌ها، چقدر پول برایتان می‌ماند.
NAV = کل بدهی‌ها – ارزش کل دارایی‌ها
مثال: تصور کنید شرکتی داریم که:
- ارزش کل دارایی‌ها: 10 میلیارد تومان
- کل بدهی‌ها: 3 میلیارد تومان
- NAV = 10 – 3 = 7 میلیارد تومان
برای محاسبه NAV هر سهم: اگر این شرکت 7 میلیون سهم داشته باشد، در این صورت NAV هر سهم برابر است با:
7,000,000,000 ÷ 7,000,000 = 1000 تومان
روش اول (روش جزئی‌تر)
این روش کمی دقیق‌تر به جزئیات نگاه کرده و همه گوشه و کنار دارایی‌های شرکت را بررسی می‌کند. در اینجا سه چیز مهم را با هم جمع می‌کنیم: اول، سودی که از سرمایه‌گذاری‌ها به دست آمده؛ دوم، پولی که برای گردش روزانه شرکت داریم (بعد از کم کردن بدهی‌های جاری)؛ و سوم، ارزش اضافه‌شده به دارایی‌های بلندمدت شرکت.
NAV = ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری
مثال: فرض کنید یک شرکت سرمایه‌گذاری داریم:
- ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها: 5 میلیارد تومان (تفاوت بین ارزش روز و قیمت خرید)
- سرمایه در گردش خالص: 2 میلیارد تومان (دارایی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری)
- ارزش افزوده دارایی‌های غیرجاری: 1 میلیارد تومان
NAV = 5 + 2 + 1 = 8 میلیارد تومان
روش دوم (روش جامع)
روش دوم نگاه کامل‌تری به ارزش خالص دارایی شرکت دارد. در این روش همه چیز را به قیمت امروز (ارزش روز) حساب می‌کنیم. ابتدا سه دسته از دارایی‌ها را با هم جمع می‌زنیم: پول‌های در گردش (دارایی‌های جاری)، سرمایه‌گذاری‌ها و دارایی‌های بلندمدت (غیرجاری). سپس از این مجموع، بدهی‌های امروز شرکت را کم می‌کنیم.
NAV = (ارزش روز دارایی‌های جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌ها + ارزش روز دارایی‌های غیرجاری) – ارزش روز بدهی‌ها
مثال:
- ارزش روز دارایی‌های جاری: 4 میلیارد تومان
- ارزش روز سرمایه‌گذاری‌ها: 6 میلیارد تومان
- ارزش روز دارایی‌های غیرجاری: 3 میلیارد تومان
- ارزش روز بدهی‌ها: 5 میلیارد تومان
NAV = (4 + 6 + 3) – 5 = 8 میلیارد تومان
روش سوم (روش رایج در ایران)
روش سوم که در بازار سرمایه ایران رواج بیشتری دارد، ارزش خالص دارایی را ساده‌تر محاسبه می‌کند. در این روش فقط دو عدد را با هم جمع می‌کنیم: یکی سودی که از سرمایه‌گذاری‌ها به دست آمده و دیگری پولی که سهامداران در شرکت گذاشته‌اند. این روش برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری که کارشان خرید و فروش سهام است، کاربرد بیشتری دارد.
NAV = ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها + بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام
مثال:
- ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها: 3 میلیارد تومان
- بهای تمام‌شده حقوق صاحبان سهام: 4 میلیارد تومان
NAV = 3 + 4 = 7 میلیارد تومان
همه این روش‌ها در نهایت به یک هدف می‌رسند: محاسبه ارزش واقعی شرکت. انتخاب روش محاسبه بستگی به نوع شرکت و اطلاعاتی دارد که در دسترس است.
محاسبه nav صندوق های سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری پول‌های کوچک و بزرگ مردم را جمع و در جاهای مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای اینکه بدانید این صندوق‌های سرمایه‌گذاری چقدر ارزش دارد، باید ارزش خالص دارایی (NAV) آن را محاسبه کنید.
این عدد به شما می‌گوید هر واحد از صندوق دقیقاً چقدر می‌ارزد. فرض کنید صندوقی داریم که 100 میلیارد تومان دارایی و 10 میلیارد تومان بدهی دارد و 90 میلیون واحد منتشر کرده است. در این صورت NAV هر واحد آن می‌شود 1000 تومان (90 میلیارد تقسیم بر 90 میلیون).
نکته جالب اینجاست که NAV صندوق‌ها هر روز تغییر می‌کند. چرا؟ چون صندوق با پول شما سهام می‌خرد و قیمت سهام هر روز بالا و پایین می‌رود. علاوه بر این، وقتی شرکت‌ها سود تقسیم می‌کنند، این سود به دارایی‌های صندوق اضافه می‌شود. مدیران صندوق هر روز بعد از پایان بازار، ارزش روز همه دارایی‌ها را حساب و NAV جدید را اعلام می‌کنند.
برای خرید و فروش واحدهای صندوق، دو نوع NAV وجود دارد: NAV صدور (قیمت خرید) و NAV ابطال (قیمت فروش). NAV صدور کمی از NAV معمولی بیشتر است (مثلاً 1010 تومان) چون ah;g هزینه‌های خرید را هم است. NAV ابطال هم کمی کمتر است (مثلاً 990 تومان) چون هزینه‌های فروش از آن کم می‌شود.
NAV صدور و ابطال چیست؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری دو قیمت متفاوت دارند که به آنها NAV صدور و NAV ابطال می‌گویند. این دو قیمت که یکی برای خرید و دیگری برای فروش است، به صندوق‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های معاملاتی و کارمزد خرید و فروش سهام را پوشش دهند و بین سرمایه‌گذاران قدیمی و جدید عدالت برقرار کنند.
NAV صدور
وقتی تصمیم می‌گیرید در یک صندوق سرمایه‌گذاری مشارکت کنید، باید موجودی خالص دارایی صدور یا همان NAV صدور را پرداخت کنید. این مبلغ کمی بیشتر از قیمت عادی واحدهاست. مثلا صندوقی داریم که ارزش هر واحد آن 1000 تومان است؛ NAV صدور ممکن است 1020 تومان باشد. این 20 تومان اضافه برای پوشش هزینه‌های خرید سهام و کارمزدهاست. در این صورت، سرمایه‌گذاران قدیمی ضرر نمی‌کنند و هزینه‌ها به تازه‌واردها منتقل می‌شود.
برای درک بهتر NAV صدور، این مثال را در نظر بگیرید: صندوقی با 10,000 واحد سرمایه‌گذاری و ارزش خالص دارایی 1000 تومان برای هر واحد دارد. کارمزد خرید 2 درصد است. پس اگر بخواهید 100 واحد بخرید، باید به جای 100,000 تومان (100 × 1000)، مبلغ 102,000 تومان بپردازید. این اضافه قیمت به صندوق کمک می‌کند هزینه‌های معاملاتی را پوشش دهد.
NAV ابطال
اما وقتی می‌خواهید واحدهای خود را بفروشید، موجودی خالص دارایی ابطال محاسبه می‌شود که معمولاً کمتر از قیمت عادی است. این کاهش قیمت به خاطر هزینه‌های فروش سهام و کارمزدهاست.
مثلاً اگر NAV عادی 1000 تومان باشد، NAV ابطال می‌تواند 980 تومان باشد. این مبلغ را صندوق به شما پرداخت می‌کند و موجودی خالص دارایی شما به پول نقد تبدیل می‌شود.
بیایید با یک مثال دیگر روشن‌تر کنیم: فرض کنید می‌خواهید 200 واحد از همان صندوق را بفروشید. ارزش هر واحد 1000 تومان و کارمزد فروش 1.5 درصد است. به جای دریافت 200,000 تومان (200 × 1000)، مبلغ 197,000 تومان دریافت می‌کنید. این 3000 تومان تفاوت، همان هزینه‌های معاملاتی است که از فروش شما کسر می‌شود.
جمع‌بندی
موجودی خالص و NAV دو ابزار کلیدی برای سنجش ارزش واقعی سرمایه‌گذاری‌ها به شمار می‌روند. این دو معیار به ما کمک می‌کنند تا از پشت پرده اعداد و ارقام، تصویر واقعی دارایی‌هایمان را ببینیم. موجودی خالص به ما اجازه می‌دهد تصمیم‌های سنجیده‌تری برای خرید، فروش یا نگهداری سرمایه‌هایمان بگیریم. در نهایت باید به یاد داشته باشیم که نظارت مستمر بر موجودی خالص و محاسبه دقیق NAV، دو اصل اساسی در مدیریت موفق سرمایه‌گذارید.
سوالات متداول
NAV چیست؟
ارزش خالص دارایی یا NAV نشان می‌دهد یک شرکت یا صندوق سرمایه‌گذاری واقعاً چقدر می‌ارزد. وقتی همه دارایی‌های شرکت را جمع و بدهی‌هایش را کم می‌کنیم، عددی به دست می‌آید که به ما می‌گوید این شرکت خالصِ خالص چقدر ارزش دارد. این عدد برای سرمایه‌گذاران بسیار مهم است، چون نشان می‌دهد آیا قیمت سهام در بازار منصفانه است یا نه.
محاسبه NAV چگونه انجام می‌شود؟
محاسبه NAV سه روش اصلی دارد که همه به یک هدف می‌رسند. در روش اول و ساده‌ترین حالت، کل بدهی‌ها را از کل دارایی‌ها کم می‌کنیم. روش دوم کمی دقیق‌تر است و ارزش روز همه چیز را حساب می‌کند؛ یعنی دارایی‌های جاری، سرمایه‌گذاری‌ها و دارایی‌های غیرجاری را با قیمت امروز جمع و بدهی‌ها را کم می‌کنیم. روش سوم که در ایران رایج‌تر است، ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها را با حقوق صاحبان سهام جمع می‌کند. برای محاسبه NAV هر سهم هم کافی است عدد نهایی را بر تعداد کل سهام تقسیم کنیم.
P nav چیست؟
P/NAV به ما می‌گوید سهام یک شرکت گران است یا ارزان. این نسبت قیمت روز سهام را با ارزش واقعی دارایی‌های شرکت مقایسه می‌کند. اگر P/NAV کمتر از 1 باشد، یعنی سهام زیر قیمت واقعی‌اش معامله می‌شود و فرصت خوبی برای خرید است. مثلاً اگر P/NAV شرکتی 0.8 باشد، یعنی می‌توانید دارایی‌های 100 تومانی را با 80 تومان بخرید؛ درست مثل خرید یک خانه زیر قیمت بازار! اما اگر این نسبت بالای 1 باشد، نشان می‌دهد بازار برای سهام شرکت بیش از ارزش واقعی‌اش قیمت می‌گذارد و ممکن است حباب قیمتی شکل گرفته باشد.
"
