سرمایهگذاری جمعی (کرادفاندینگ) را بهعنوان یکی از روشهای مدرن در حوزه جذب سرمایه میشناسند. این شیوه که توجه بسیاری از کسبوکارها و سرمایهگذاران را در سطح جهان به خود جلب کرده، اخیراً در ایران با استقبال گستردهای روبهرو شده است. تأمین مالی جمعی بر پایه مشارکت تعداد زیادی از سرمایهگذاران بنا شده و هدف آن تأمین کامل یا بخشی از سرمایه لازم برای یک طرح، پروژه یا فعالیت مشخص است. وجوه گردآوری شده در آخر، در اختیار درخواست کننده سرمایه قرار میگیرد. برای اینکه دقیقتر بفهمید کرادفاندینگ چیست، همراهمان باشید.
سرمایهگذاری جمعی چیست و چطور کار میکند؟
تأمین مالی جمعی که ترجمه اصطلاح “Crowdfunding” است و در برخی منابع با عنوان «سرمایهگذاری جمعی» به چشم میخورد، به فرایندی اشاره دارد که طی آن یک کسبوکار یا مؤسسه برای شروع یا ادامه فعالیت، پروژه یا طرح خود اقدام به گردآوری منابع مالی مورد نیازش میکند.
کرادفاندینگ (Crowdfunding) از ترکیب دو واژه “Crowd” به معنای جمعیت و “Funding” به معنای تأمین مالی تشکیل شده است. این ساختار بیانگر آن است که سرمایه مورد نیاز متقاضیان این روش، با مشارکت تعداد زیادی از سرمایهگذاران فراهم میگردد و در عوض، سود مالی، سهام یا هر نوع پاداش دیگری به آنها تعلق میگیرد.
تأمین مالی جمعی تنها به فعالیتهای اقتصادی محدود نیست و پروژههای نیکوکارانه و خیرخواهانه نیز میتوانند از این روش بهرهمند شوند. به همین دلیل هم علاوه بر کسبوکارهای کوچک و متوسط (SME)، استارتاپها، طرحهای دانشبنیان و پروژههای حوزههایی نظیر زیستفناوری، نانو، فناوری مالی، اینترنت اشیاء، سختافزار، بازی و سرگرمی، تولید محتوا، آموزش، خدمات شهری، گردشگری، محیطزیست، پزشکی و سلامت نیز قادرند از طریق پلتفرمهای تأمین مالی جمعی که از سازمان بورس مجوز دریافت کردهاند (سکوها)، منابع مالی مورد نیاز خود را دریافت کنند.
انواع سرمایهگذاری جمعی
متداولترین روشهای سرمایهگذاری جمعی به شرح زیرند:
- سرمایهگذاری جمعی سهامی
در این روش، افراد با سرمایهگذاری در شرکتهایی که در مراحل اولیه توسعهاند و در بازار بورس ثبت نشدهاند، بخشی از مالکیت آن شرکت را به دست میآورند. سهامداران به میزان سهم خود، در موفقیت شرکت شریک خواهند شد و در صورت رشد و عملکرد مثبت آن، سود دریافت میکنند. البته در صورت ناکامی شرکت، احتمال از دست دادن بخشی یا کل سرمایه نیز وجود دارد.
- تأمین مالی جمعی بر پایه وام
این روش شامل انواع مختلفی از وامدهی مبتنی بر مشارکت گروهی است که به شکلهایی همچون اوراق قرضه کوچک، وامدهی همتا به همتا و تأمین مالی از طریق فاکتورها اجرا میگردد. در این مدل، گروهی از سرمایهگذاران کوچک از یک پلتفرم، مبلغی را به یک کسبوکار یا فرد خاص وام میدهند. تأمین مالی جمعی مبتنی بر وام، بسیاری از واسطههایی که در صورت استفاده از بانکها لازم است را کنار میگذارد و میتواند هزینههای وامگیرنده را کاهش دهد و همزمان نرخ بازدهی مطلوبتری را برای وامدهندگان به ارمغان آورد.
- تأمین مالی جمعی بر پایه کمک
این شیوه راهی برای جمعآوری سرمایه با دعوت تعداد زیادی از افراد برای مشارکت مالی بهصورت مبالغ اندک است. معمولاً در این روش، افراد در ازای کمکهای خود، پاداشهای کوچک یا یادبودهایی دریافت میکنند که با افزایش میزان کمک، ارزش آنها بالاتر میرود. این مدل بیشتر بر جنبههای خیرخواهانه تمرکز دارد و نمونه ایرانی آن «گلریزان» است.
- تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
این مدل یکی از روشهای محبوب تأمین سرمایه برای کسبوکارهای کوچک و پروژههای خلاقانه به شمار میآید. دلیل محبوبیت آن در سادگی فرایند اجرا و کارایی بالای آن در مقایسه با روشهای سنتی است. این روش، با اشتراکگذاری اجتماعی میتواند پیوند عاطفی میان مشتریان و پروژه شما ایجاد کند.
در این رویکرد، افرادی که به اهداف یک پروژه اعتقاد دارند و از آن حمایت مالی میکنند به پاس مشارکتشان، پاداش کوچکی دریافت میکنند. این پاداش شامل محصول یا خدماتی است که بهطور مستقیم با پروژه ارتباط دارد.
مزایای سرمایهگذاری جمعی برای سرمایهگذاران
مزایای این روش عبارتاند از:
- جذب سرمایه برای شرکتهای کوچک، متوسط و حتی استارتاپها؛
- ارائه راهکاری مقرونبهصرفه برای بازاریابی طرحهای تأمین مالی؛
- تأمین مالی با سرعت بیشتر و هزینهای پایینتر در مقایسه با اکثر روشهای معمول؛
- ارائه بازدهی بهتر به سرمایهگذاران نسبت به بانکها و برخی سرمایهگذاریهای دیگر؛
- آزادی عمل در انتخاب طرحهای دلخواه، برتری نسبت به صندوقهای VC؛
- تضمین شفافیت و کارآمدی با نظارت بر اجرای صحیح طرحها توسط نهادهای مالی.
کلام آخر
تعدادی از کسبوکارهای کوچک و استارتاپها با چالشهایی در جذب سرمایههای متوسط مواجهاند؛ به همین دلیل برخی از آنها برای تأمین منابع مالی موردنیاز ایدهها یا پروژههایشان به سمت سرمایهگذاری جمعی گرایش پیدا کردهاند. ما در این مقاله از میان مدلهای مختلف این نوع سرمایهگذاری به روشهایی نظیر تأمین مالی جمعی مبتنی بر اهدا، مبتنی بر پاداش، سهام، وامدهی همتا به همتا (P2P) و اوراق بدهی اشاره کردیم.
سوالات متداول
کرادفاندینگ چیست؟
کرادفاندینگ روشی نوین برای تأمین مالی است که با هدف جمعآوری سرمایه نقدی برای شروع یا پیشبرد پروژهها و فعالیتهای گوناگون صورت میگیرد.