توسط : طلا فقط یک فلز گرانبها نیست؛ همراه همیشگی لحظات خاص زندگی ماست. از انگشتر عروسی گرفته تا گردنبندی که از مادربزرگ به یادگار مانده. اما گاهی این همراه زیبا، رنگ عوض می‌کند و سیاه می‌شود! جالب است بدانید که طلای ۲۴ عیار هرگز سیاه نمی‌شود، اما چون این طلا نسبتا نرم است، برای ساخت جواهرات ناچاریم از طلای ۱۸ عیار استفاده کنیم که حدود ۲۵ درصد آن از فلزات دیگر تشکیل شده. همین ترکیب است که گاهی رنگ طلا را تغییر می‌دهد. در این راهنمای جامع از گلدیکا، با بررسی علمی و دقیق، به شما خواهیم گفت چرا طلا سیاه می‌شود، چطور می‌توانید از آن پیشگیری کنید و اگر طلایتان سیاه شد، چطور دوباره آن را به روزهای درخشانش برگردانید.
چرا طلا سیاه می‌شود؟
طلا هم مثل هر چیز ارزشمند دیگری نیاز به مراقبت دارد. بیایید با هم ببینیم چه عواملی باعث می‌شوند تا این فلز درخشان و زیبا، کم‌کم رنگ عوض کند و سیاه شود.
سیاه شدن طلا به خاطر حرارت بیش از اندازه
حرارت یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث سیاه شدن طلا می‌شود. اگر طلا برای مدت طولانی در معرض گرما قرار بگیرد، یک اتفاق جالب رخ می‌دهد. ناخالصی‌های موجود در طلا، که همان فلزات دیگر مانند مس و نقره هستند، شروع به واکنش می‌کنند و لایه‌ای تیره روی سطح آن می‌نشیند. اگر طلا برای مدت کوتاه در معرض حرارت معمولی قرار بگیرد، مثل شستن دست با آب گرم، مشکلی پیش نمی‌آید، اما وقتی انگشترتان مدت زیادی کنار اجاق گاز باشد، به تدریج تغییر رنگ طلا اتفاق می‌افتد.
تغییر رنگ طلا به علت بالا بودن میزان مس
داستان مس در طلا، داستان جالبی است! میزان مس در طلا یکی از عوامل اصلی سیاه شدن طلا است! طلاسازها برای اینکه طلا را محکم‌تر کنند و بتوانند از آن جواهرات زیبا بسازند، آن را با فلزاتی مثل مس و نقره ترکیب می‌کنند.
اما وقتی میزان مس از حد معمول بالاتر می‌رود، مثل یک مهمان مزاحم عمل می‌کند! اما اگر میزان مس بیشتر باشد، به خصوص در فصل‌های گرم که بدن عرق می‌کند، تغییر رنگ طلا شروع می‌شود. در این حالت، نمک موجود در عرق با مس واکنش می‌دهد و یک رد سبز یا سیاه روی پوست به جا می‌گذارد. به عبارت دیگر، مس اضافی در طلا مثل یک لکه‌بر معکوس عمل می‌کند و به جای پاک کردن لکه، خودش لکه ایجاد می‌کند!
سیاه شدن طلا به علت عیار
عیار طلا مثل کارنامه تحصیلی آن است! هرچه نمره (عیار) بالاتر باشد، طلای شما خالص‌تر است و کمتر دچار تغییر رنگ می‌شود. طلای ۲۴ عیار که طلای خالص است، به‌آسانی سیاه نمی‌شود؛ چون هیچ ناخالصی ندارد.
اما در طلاهای ۱۸ عیار، حدود ۲۵ درصد از ترکیب را فلزات دیگر تشکیل می‌دهند و در طلای ۱۴ عیار این مقدار به حدود ۴۲ درصد می‌رسد. این یعنی طلای ۱۴ عیار تقریباً دو برابر بیشتر از طلای ۱۸ عیار در معرض تغییر رنگ و سیاه شدن قرار دارد.
یک نکته جالب اینکه طلاهایی که عیارشان زیر ۱۸ است، مثل طلای ۱۴، ۱۲ یا ۱۰، آنقدر سریع دچار تغییر رنگ می‌شوند که به آن‌ها «طلای بی‌طاقت» می‌گویند! به همین دلیل است که طلافروش‌های قدیمی همیشه می‌گویند طلای خوب، طلای صبور (طلای 18 عیار) است.
تغییر رنگ طلا به‌خاطر آبکاری نامناسب طلا
تقریباً همه زیورآلات طلا برای اینکه درخشان و براق باشند، با یک لایه نازک از طلای خالص یا رودیوم آبکاری می‌شوند. می‌توان گفت که آبکاری طلا مثل لباس نو برای آدم است!
اما اگر این آبکاری را درست انجام نداده باشند، با گذر زمان و تماس با مواد محیطی مانند هوا و رطوبت، لایه‌های سیاهی روی طلا را می‌گیرد. در واقع، اکسیداسیون غیریکنواخت طلا باعث می‌شود سطح آن مثل شیشه‌ای که بخار گرفته باشد، کدر و مات شود. البته راه حل این مشکل ساده است و با یک آبکاری مجدد و اصولی، طلای شما دوباره مثل روز اول می‌درخشد.
نکات مهم درباره آبکاری نامناسب:
- آبکاری باید توسط متخصص انجام شود؛
- هر ۲-۳ سال یکبار نیاز به آبکاری مجدد دارد؛
- کیفیت آبکاری در طلای ۱۸ عیار بهتر جواب می‌دهد؛
- آبکاری نامناسب معمولا در ۶ ماه اول خودش را نشان می‌دهد.
واکنش‌های شیمیایی
زندگی روزمره ما پر است از موادی که می‌توانند با طلا واکنش دهند و آن را سیاه کنند. این مواد شامل گوگرد (مثل تخم مرغ)، کلر (آب استخر)، عطر و ادکلن، لوسیون‌های بدن و حتی روغن‌های طبیعی پوست است. وقتی این مواد با طلا تماس پیدا می‌کنند، کم‌کم اکسید می‌شوند و لایه‌های تیره یا سیاه روی جواهرات می‌آید.
سایش فلزی
سایش فلزی زمانی پیش می‌آید که طلای شما با فلزات دیگر یا مواد معدنی موجود در لوازم آرایشی مثل پودر، رژ و سایه چشم تماس پیدا می‌کند. این تماس باعث ایجاد خراش‌های ریز روی سطح طلا می‌شود.
وقتی این خراش‌ها زیاد شوند، سطح طلا زبر می‌شود، لایه‌های سیاهی روی پوست یا لباس باقی می‌گذارد. این مشکل را بیشتر در طلاهای کم‌عیار (زیر ۱۸) می‌بینید؛ چون مقاومت کمتری دارند.
دلایل ایجاد سایش در طلا:
- تماس با فلزات دیگر؛
- استفاده از مواد آرایشی حاوی مواد معدنی؛
- ضربه و فشار مداوم؛
- خراش‌های ناشی از تماس با سطوح زبر؛
- نگه نداشتن صحیح در جعبه مخصوص.
چطوری طلای سیاه شده را تمیز کنیم؟
دیدن طلای سیاه شده می‌تواند دل هر کسی را بزند. اما خیالتان راحت، سیاهی طلا مثل ابر بهاری گذراست. در این بخش به شما یاد می‌دهیم چگونه طلا را مثل روز اول کنیم؟ با چند روش ساده و امتحان شده، می‌توانیم دوباره برق و جلای اولیه را به طلایتان برگردانیم، انگار که تازه از مغازه خریده باشید!
تمیز کردن طلا با آمونیاک
آمونیاک یکی ازروش‌های خانگی ساده و عالی برای احیای درخشش طلاست. این ماده به خاطر خاصیت پاک‌کنندگی قوی که دارد، می‌تواند لایه‌های سیاه و تیره را از روی طلا بردارد و دوباره جلای اصلی آن را برگرداند. البته قدرت آمونیاک به قدری زیاد است که باید با احتیاط و طبق دستورالعمل دقیق از آن استفاده کنید.
مواد لازم:
| ماده | مقدار |
|---|---|
| آب ولرم | ۲۵۰ میلی‌لیتر |
| مایع ظرفشویی | ۵ میلی‌لیتر (یک قاشق چایخوری) |
| آمونیاک | ۲.۵ میلی‌لیتر (نصف قاشق چایخوری) |
| وسایل جانبی | دستکش، مسواک نرم، دستمال بدون پرز |
مراحل انجام کار:
- در یک کاسه شیشه‌ای آب ولرم را با مایع ظرفشویی مخلوط کنید؛
- آمونیاک را کنار پنجره یا در فضای باز به محلول اضافه کنید (بوی تندی دارد؛
- طلا را به مدت دقیقاً ۱۰ ثانیه در محلول قرار دهید؛
- با مسواک نرم، قسمت‌های سیاه شده را به آرامی تمیز کنید؛
- طلا را ۳۰ تا ۴۵ ثانیه زیر آب سرد نگه دارید تا تمام مواد شسته شود؛
- یک بار دیگر با مایع ظرفشویی و اسفنج بشویید تا اثری از آمونیاک نماند؛
- با دستمال نرم و تمیز، کاملاً خشک کنید.
تمیز کردن طلا با جوش شیرین
جوش شیرین از روش‌های قدیمی و مطمئن تمیز کردن طلاست که مادربزرگ‌های ما هم از آن استفاده می‌کردند. ترکیب جوش شیرین با آب جوش و فویل آلومینیومی یک واکنش شیمیایی ایجاد می‌کند که سیاهی را از طلا جدا می‌کند. این روش برای طلاهای ساده (بدون نگین) بسیار موثر است و مثل روز اول آن‌ها را براق می‌کند.
مواد لازم:
| ماده | مقدار |
|---|---|
| آب جوش | ۵۰۰ میلی‌لیتر (۲ پیمانه) |
| جوش شیرین | ۱۴ تا ۲۱ گرم (۱ تا ۱.۵ قاشق غذاخوری) |
| فویل آلومینیومی | یک تکه به اندازه کف ظرف |
| وسایل جانبی | ظرف پیرکس، انبر، دستمال نرم |
مراحل انجام کار:
- آب را در قابلمه بجوشانید؛
- کف ظرف پیرکس را با فویل آلومینیومی بپوشانید (سمت براق رو به بالا)؛
- طلا را روی فویل بگذارید؛
- جوش شیرین را روی طلا بپاشید؛
- آب جوش را اضافه کنید و اجازه دهید ۵ دقیقه بماند؛
- طلا را با انبر بردارید و ۴۵ تا ۶۰ ثانیه در آب سرد بشویید؛
- با دستمال نرم خشک کرده و ۵ تا ۱۰ دقیقه در هوای آزاد بگذارید.
چطوری از سیاه شدن طلا جلوگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت چند نکته ساده می‌توانید طلای خود را سال‌ها درخشان و زیبا نگه دارید.
محافظت در برابر مواد شیمیایی
- موقع شستن ظرف و حمام کردن، طلاها را از دست خارج کنید؛
- از پاشیدن عطر و ادکلن روی طلا خودداری کنید؛
- هنگام استفاده از مواد شوینده و پاک‌کننده، طلا را کنار بگذارید؛
- در زمان آرایش کردن، طلاها را دربیاورید یا بپوشانید.
محافظت در برابر رطوبت و کلر
- در استخر و دریا از طلا استفاده نکنید (به خاطر کلر و نمک)؛
- قبل از ورزش و فعالیت‌های منجر به تعریق، طلا را دربیاورید؛
- در حمام عمومی و سونا از طلا استفاده نکنید؛
- در هوای بارانی ترجیحاً از طلاهای حساس استفاده نکنید.
نگهداری صحیح
- طلا را در دستمال نرم بدون پرز یا جعبه مخصوص با داخل مخملی نگهداری کنید؛
- از قرار دادن طلاها روی هم خودداری کنید؛
- در جای خشک و خنک نگهداری کنید؛
- از تماس مستقیم با نور شدید خورشید جلوگیری کنید.
آیا طلای آب شده هم سیاه می‌شود؟
بله، طلای آب شده هم مانند دیگر طلاها می‌تواند سیاه شود. دلیلش هم ساده است؛ طلای آب شده هم مثل بقیه طلاها ناخالصی دارد. طلا چه شمش باشد چه آب شده، بالاخره همان طلاست!
نکته مهم اینجاست که سیاه شدن طلای آب شده به هیچ وجه از ارزش آن کم نمی‌کند و نباید نگران باشید. این موضوع کاملاً طبیعی است و به خاطر وجود مس و نقره‌ای است که برای استحکام به آن اضافه می‌شود. پس اگر می‌خواهید طلای آب شده برای سرمایه‌گذاری بخرید، نگران سیاه شدن آن نباشید.
آیا طلای خالص هم سیاه می‌شود؟
خیر، طلای خالص یا همان طلای ۲۴ عیار به‌سختی سیاه می‌شود! این طلا به دلیل خلوص بالا، در برابر خوردگی و واکنش‌های شیمیایی کاملاً مقاوم است. طلای خالص مثل یک سرباز نفوذناپذیر است که هیچ عاملی نمی‌تواند به آن آسیب بزند.
اما اینجا یک «اما»ی بزرگ وجود دارد؛ طلای خالص آنقدر نرم است که نمی‌توان از آن زیورآلات ساخت و بیشتر به شکل شمش طلا نگهداری می‌شود. به همین دلیل است که طلاسازها مجبورند برای ساخت جواهرات، کمی مس و نقره به آن اضافه کنند که همین موضوع باعث می‌شود طلاهای زینتی ما قابلیت سیاه شدن پیدا کنند.
دلیل سیاه شدن پوست با طلا چیست؟
حتما برای شما هم پیش آمده که بعد از استفاده از یک انگشتر یا گردنبند طلا، متوجه شده‌اید جای آن روی پوستتان سیاه شده است. اما دلیل این اتفاق چیست؟
این موضوع چند دلیل مهم دارد:
- نیکل موجود در طلا: مهم‌ترین عامل سیاهی پوست، فلز نیکل است که برای ساخت طلا از آن استفاده می‌کنند. بعضی افراد به نیکل حساسیت دارند و پوستشان در تماس با آن واکنش نشان می‌دهد. این حساسیت مثل آلرژی است؛ بعضی‌ها دارند و بعضی‌ها ندارند.
- عرق کردن: وقتی بدن عرق می‌کند، نمک موجود در عرق با فلزات موجود در طلا (مخصوصاً مس) واکنش می‌دهد. به همین دلیل در فصل‌های گرم سال که بیشتر عرق می‌کنیم، این را بیشتر می‌بینیم.
- عیار پایین طلا: هر چه عیار طلا پایین‌تر باشد، یعنی ناخالصی‌های آن (مثل مس و نقره) بیشتر است. این ناخالصی‌ها در تماس با پوست و رطوبت هوا اکسید می‌شوند و رد سیاه یا سبز روی پوست می‌گذارند.
- pH پوست: جالب است بدانید که اسیدی یا قلیایی بودن پوست هر فرد هم در این موضوع نقش دارد. بعضی افراد به خاطر pH خاص پوستشان، بیشتر با این مشکل مواجه می‌شوند.
برای جلوگیری از این مشکل چند راهکار ساده وجود دارد:
- استفاده از طلا با عیار بالاتر (۱۸ عیار به بالا)؛
- خشک نگه داشتن پوست زیر طلا؛
- استفاده از لاک بی‌رنگ روی طلا؛
- درآوردن طلا هنگام ورزش یا فعالیت‌هایی که باعث تعریق می‌شود.
نکته مهم: سیاه شدن پوست زیر طلا لزوماً به معنی تقلبی بودن طلا نیست. حتی بهترین طلاها هم ممکن است روی پوست بعضی افراد رد بیندازند.
سوالات متداول
طلای خالص هم سیاه می‌شود؟
طلای خالص یا همان طلای ۲۴ عیار به‌سختی سیاه می‌شود؛ چون هیچ ناخالصی ندارد و در برابر اکسیژن، گرما و مواد شیمیایی مقاوم است.
چرا طلا سیاه می‌شود؟
طلاهای زینتی ما به چند دلیل سیاه می‌شوند: حرارت زیاد، میزان بالای مس در آلیاژ طلا، عیار پایین، آبکاری نامناسب و واکنش با مواد شیمیایی مثل عطر و شامپو.
چطوری طلای سیاه شده را تمیز کنیم؟
برای تمیز کردن طلای سیاه شده، دو روش خانگی و مطمئن وجود دارد: استفاده از جوش شیرین یا آمونیاک. فقط یادتان باشد برای طلاهای نگین‌دار از این روش‌ها استفاده نکنید. بهتر است برای تمیز کردن به طلافروشی معتبر مراجعه کرده و زیورآلات را هر چند وقت یکبار آبکاری کنید تا همیشه درخشان بمانند.
"
