توسط : با اندکی گشت و گذار در بازار طلا، حتماً یکی از اولین اصطلاحاتی که می‌شنوید، «عیار» است. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم عیار، قصد داریم به مطالب مرتبط از جمله واحد اندازه‌گیری عیار، عیار استاندارد، اثر عیار بر رنگ طلا، نحوه عیارسنجی و اثر عیار طلا بر قیمت آن بپردازیم. پس در ادامه با ما همراه باشید:
عیار چیست؟
به زبان ساده، عیار یک شاخص برای اندازه‌گیری میزان خلوص فلزات گرانبهاست. به طور مثال در مورد یک قطعه طلا، هر چه میزان طلای موجود در آن بیشتر باشد، عیار آن بیشتر است و به همین جهت به طلای خالص و ناب، اصطلاحاً طلای «تمام عیار» گفته می‌شود.
سوالی که اینجا به وجود می‌آید، این است که چرا اصلاً طلا را در عیارهای مختلف تولید می‌کنند و چرا از طلای خالص برای ساخت زیورآلات طلا و سکه استفاده نمی‌کنند. پاسخ اولیه این است که طلای خالص و استخراج شده از معدن آنقدر نرم است که حتی با ناخن می‌توان روی آن خط انداخت. در قدیم الایام که ابزارهای عیارسنجی به شکل امروزی گسترده نشده بود، برای نشان دادن خلوص سکه‌های طلا، آنها را گاز می‌گرفتند و به همین دلیل است که ورزشکاران مدال‌آور نیز به صورت نمادین مدال خود را بین دندان‌های خود قرار می‌دهند تا ارزش مدال خود را به رخ بکشند.
به جهت همین نرمیِ طلای خالص است که برای تولید زیورآلات یا سکه‌های طلا و به جهت داشتن استحکام و قابلیت چکش‌خواری بیشتر، سازندگان مجبورند از فلزات دیگری مانند مس و نقره در ترکیب با طلا بهره ببرند. در نتیجه هر چه درصد استفاده از سایر فلزات در ترکیب با طلا بیشتر باشد، عیار آلیاژ نهایی کمتر خواهد بود.
واحد اندازه‌گیری عیار
برای اندازه‌گیری عیار طلا از دو روش 24 قسمتی یا 1000 قسمتی استفاده می‌شود بدین صورت که طلای خالص یا تمام عیار را معادل 24 یا 1000 در نظر می‌گیرند و هر چه ناخالصی بیشتری داشته باشد، از 24 یا 1000 کم می‌کنند. به طور مثال طلای 18 عیار، طلایی است که اگر ترکیب آن را تفکیک کنیم، 18 قسمت از 24 قسمت، طلا و 6 قسمت سایر فلزات است و طلای عیار 900، طلایی است که 90 درصد آن طلا و 10 درصد الباقی، ناخالصی است.
در بازار طلای ایران، انواع طلا با عیارهای مختلف وجود دارد که برای کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما طلای استاندارد و رسمی برای ساخت زیورآلات، طلای 18 عیار یا 750 است. البته بسته به فرهنگ و سبک زندگی، طلاهای ساخت کشورهای مختلف دارای عیارهای متفاوتی هستند و برای مثال در کشورهای عربی و هند که علاقه بیشتری به طلا دارند، معمولاً از طلای با عیار 21، 22 و یا حتی نزدیک به 24 استفاده می‌شود ولی در کشورهای غربی که بیشتر از طلا به جواهرات و سنگ های قیمتی علاقه دارند، طلای با عیار پایین‌تر مثلاً طلای با عیار 14 رواج دارد.
برای داشتن درک بهتر از میزان خلوص طلا در عیارهای مختلف و کاربرد آنها، جدول زیر می‌تواند مفید باشد:
| عیار (24 قسمتی) | عیار (1000 قسمتی) | میزان خلوص | کاربرد یا ویژگی |
|---|---|---|---|
| 24 | 999.9 * | 99.99 % | طلای خالص |
| 22 | 916.7 | 91.67 % | زیورآلات کشورهای عربی و هند |
| 21.6 | 900 | 90 % | سکه‌های بهار آزادی |
| 18 | 750 | 75 % | عیار استاندارد ایران |
- از آنجایی که رسیدن به خلوص 100 درصدی غیرممکن است، معیار طلای خالص 99.99 درصد است.
تأثیر عیار طلا بر رنگ آن
طلای ۲۴ عیار یا طلای خالص، از آنجا که با هیچ فلز دیگری ترکیب نشده است، بسیار زردتر و درخشان‌تر از طلاهای دارای ناخالصی است. در حالت کلی، هر چه میزان ناخالصی یک قطعه بیشتر باشد، از رنگ طلایی آن کاسته شده و به رنگ‌های دیگر تمایل پیدا می‌کند. به طور مثال هر چه میزان استفاده از فلز مس در ترکیب بیشتر باشد، رنگ آن به سرخی می‌گراید و هر چه میزان استفاده از نقره بیشتر باشد، رنگ سبزتری به خود می‌گیرد.
در این تصویر می‌توانید اثر عیار طلا را در رنگ آن مشاهده کنید:
توجه داشته باشید که رنگ یک قطعه طلا، لزوماً معیار دقیقی برای عیار آن نیست. به طور مثال ترکیب 75 درصدی طلا با 25 درصد مس به طلای قرمز منجر می‌شود و ترکیب 75 درصدی طلا با 25 درصد پالادیوم یا پلاتین به طلای سفید؛ اما هر دو ترکیب، عیار 18 یا 750 هستند. از همین جهت است که طلا با رنگ‌های بسیار متفاوتی در بازار وجود دارد که از ترکیب طلا با فلزات متفاوت و نسبت‌های مشخص تولید شده است. علاوه بر این با روش‌های مختلفی مانند آبکاری می‌توان رنگ دلخواهی را در پوسته طلا ایجاد کرد که عملاً تشخیص عیار طلا از روی رنگ آن را غیرممکن می‌کند. لذا برای اندازه‌گیری عیار طلا بایستی به روش‌های دقیق‌تری روی آورد.
روش‌های اندازه‌گیری عیار طلا
برای تشخیص و اندازه‌گیری عیار طلا روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از ساده‌ترین روش‌ها، استفاده از سنگ محک و تیزاب سلطانی است که معمولاً در طلافروشی‌های سنتی از این روش استفاده می‌شود. سنگ محک سنگی است سیاه رنگ، سخت و متراکم که انواع اسیدها بر روی آن اثر نمی‌گذارند. تیزاب سلطانی هم ترکیبی از اسید کلریدریک یا اسید هیدروکلریک (جوهر نمک) و اسید نیتریک است. در این روش طلای مورد نظر را چندین بار روی سنگ محک می‌کشند و با چکاندن چند قطره از تیزاب سلطانی بر روی خطوط باقیمانده از طلا، عیار آن را بررسی می‌کنند به این طریق که هر چه عیار طلا بالاتر باشد، تیزاب آن را کمتر از بین می‌برد.
یکی دیگر از روش‌های اندازه گیری عیار، مراجعه به آزمایشگاه‌های عیارسنجی است که اصطلاحاً به ری‌گیری شناخته می‌شوند. در ری‌گیری، پس از ذوب طلاهای متفرقه و شکسته، بخش کوچکی از طلای آبشده‌ی نهایی را جدا کرده و به روش‌های گوناگون (بسته به نوع آزمایشگاه) عیار بخش موردنظر را اندازه‌گیری و بر روی پاکت مخصوص درج و در یک سیستم یکپارچه ثبت می‌کنند تا به صورت سراسری قابل استعلام باشد.
تاثیر عیار طلا در قیمت آن
طبیعی است که قیمت یک گرم طلای 24 عیار بیشتر از یک گرم طلای 18 عیار باشد و این یک نسبت ساده است. یعنی قیمت هر گرم طلای 24 عیار 18÷24 ام قیمت هر گرم طلای 18 عیار است.
فرمول تبدیل عیار
با توجه به اینکه دقت عیار طلای آبشده در آزمایشگاه‌های ری‌گیری بر مبنای 1000 قسمتی اعلام می‌گردد، اما عمدتاً معاملات بر مبنای یک عیار خاص مثلاً عیار 750 یا 705 انجام می‌شود، لازم است که نحوه تبدیل وزن بین عیارهای مختلف را بدانیم.
فرض کنید یک قطعه طلای آبشده با وزن 8.133 گرم با عیار 900 داریم (این مشخصات یک سکه تمام بهار آزادی است) و قصد داریم ببینیم وزن معادل آن در عیار 750 (استاندارد) چقدر خواهد شد:
همانطور که مشاهده می‌کنید یک سکه تمام بهار آزادی در عیار استاندارد، وزنی معادل با 9.76 گرم دارد. به این روش با داشتن قیمت طلای 18 عیار می‌توانیم ارزش طلای موجود در یک سکه تمام بهار آزادی را محاسبه کنیم. البته قیمت سکه به دلیل داشتن حباب سکه ، متفاوت از ارزش طلای موجود در آن است.
احتمالاً اصطلاح مظنه نیز تا به حال به گوشتان خورده است. مظنه از نظر لغوی به معنای بها و نرخ است اما در بازار طلا در معاملات آبشده به قیمت هر مثقال طلای عیار 705 گفته می‌شود. هر مثقال معادل 4.6083 گرم است و قصد داریم ببینیم وزن معادل آن در عیار استاندارد چقدر است:
پس برای تبدیل مظنه آبشده به قیمت هر گرم طلای 18 عیار کافی است آن را به 4.3318 تقسیم کنیم.
عیار طلای گلدیکا
مبنای معاملات و قیمت دهی در گلدیکا، عیار استاندارد یعنی عیار 18 است. طلای معامله شده در گلدیکا از جنس طلای آبشده است که به دلیل نداشتن اجرت، مالیات و حباب، گزینه بسیار مناسبی برای حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم است. علاوه بر امکان معامله آنلاین و شبانه‌روزی و بدون محدودیت در سرمایه، یکی از مزایای گلدیکا امکان تحویل طلاست که می‌توانید طلای خریداری‌شده را در قالب محصولات استاندارد و عیارسنجی‌شده دریافت کنید. در صورتی که میزان طلایی که می‌خواهید تحویل بگیرید کمتر از 30 گرم است، می‌توانید محصولات استاندارد شرکتی مانند سکه پارسیان دریافت کنید و در صورتی که درخواست تحویل بیشتر از 30 گرم دارید، امکان تحویل طلای آبشده عیارسنجی‌شده وجود دارد که پس از تبدیل به وزن معادل در عیار استاندارد تحویل می‌گردد.
ثبت‌نام در گلدیکا و ورود به سامانه خرید و فروش طلا بدون اجرت و مالیات، کمتر از یک دقیقه زمان می‌برد:
"
